Η Σαρακοστή. Μωυσή Αγιορείτη μοναχού

Η προ του Πάσχα περίοδος που διερχόμαστε γεννά ή θα πρέπει να γεννά κάποια ιδιαίτερα συναισθήματα μέσα μας. Η ωραιότατη και κατανυκτική υμνογραφία αυτής της περιόδου, οι πολλές λατρευτικές ευκαιρίες, η σαρακοστιανή νηστεία θέλουν να μας συγκεντρώσουν. Να σκύψουμε μέσα μας, να προβληματιστούμε, να προβούμε σε έναν αυτοέλεγχο προς ειλικρινή μετάνοια.
 
Ο πολύς κόσμος αγνοεί ή δεν θέλει να προσεγγίσει το νόημα των ημερών αυτών, συνεχίζοντας τη μονότονη ζωή του.
Ενώ λέει πως η ζωή τον κουράζει, δεν κάνει ούτε βήμα για μια ουσιαστική αλλαγή.
Δίαιτα αυστηρή κάνει, αλλά νηστεία δεν κάνει.
Στον ψυχολόγο πηγαίνει, στην τηλεόραση κάθεται ώρες, αλλά στον εξομολόγο δεν πηγαίνει, ούτε στην εκκλησία.
Δεν θέλει ο άνθρωπος σήμερα να δώσει κάτι, μόνο να πάρει, δίχως μόχθο και καμία προσωπική θυσία. Φοβάται να δει κατάματα τον εαυτό του. Συστηματικά τον αποφεύγει. Αγωνιά στο εσωτερικό κενό του.
Η Σαρακοστή λειτουργεί σαν ακτινογραφικό μηχάνημα, σαν φωτογραφική μηχανή, σαν καθρέφτης. Κατά κάποιο τρόπο τη θεωρούμε αποκρουστική, γιατί θα αποκαλύψει την κρυφή πραγματικότητά μας.
Το πνεύμα της καταναλώσεως, της ευκολίας, του αταπείνωτου φρονήματος δεν αφήνει τον άνθρωπο να απαλλαγεί από πολλά περιττά που έχει γεμίσει η ζωή του. Η Σαρακοστή είναι μια παρέκκλιση και μια ευκαιρία για μεταμόρφωση. Μια ευχή που λέγεται στις ιερές ακολουθίες όλης αυτής της περιόδου πεντακόσιες φορές, του οσίου Εφραίμ του Σύρου, λέει να αφήσουμε το πνεύμα της αργίας, της περιέργειας, της φιλαρχίας και της αργοσχολίας και να αποκτήσουμε σωφροσύνη, ταπεινοφροσύνη, υπομονή και αγάπη. Η ωραία και μεστή αυτή προσευχή καταλήγει ζητώντας από τον Θεό: «Δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου». Να αφήσουμε, δηλαδή, το κουτσομπολιό, την ετεροπαρατήρηση, τη συνεχή αυστηρή κριτική, και να στραφούμε εντός μας, διορθώνοντας τα σφάλματά μας.
Η Σαρακοστή θέλει να μας αυτοσυγκεντρώσει και να συνδράμει στη θεραπεία μας από πνευματικά νοσήματα, που μας σκοτίζουν τον νου, μας δυσκολεύουν και στενοχωρούν τη ζωή μας.
Αν καταφέρουμε έναν βαθμό αυτογνωσίας και μετανοίας, τότε η Σαρακοστή δεν θα είναι μια σκυθρωπή και στείρα περίοδος, αλλά ένας σταθμός, που δεν θα είναι γεμάτος από καθηκοντολογικές υποχρεώσεις, αλλά ένα μαλάκωμα της πέτρινης καρδιάς μας, που θα οδηγήσει σε φιλαδελφεία και φιλοθεία.
Ο πολύς ορθολογισμός των δύσκολων καιρών θέλει να μας απομακρύνει μακριά κάθε μυστικισμό, ησυχασμό, μυστήριο ιερό, υπέρλογο και μεταφυσικό. Τα αποτελέσματα αυτής της απομακρύνσεως έχουν γίνει φανερά. Μελαγχολία και απελπισία επικρατούν, που θλίβουν τους πολλούς. Ωρίμασε ο καιρός για μια εκ βαθέων παραδοχή της αποστασίας και μια επιστροφή στο λίκνο της σταυρωμένης αγάπης.
Τη Σαρακοστή συχνά συμβαίνουν πειρασμοί, δοκιμασίες, σκάνδαλα και πτώσεις.
Είναι για να μας ωριμάσουν περισσότερο, να μας ισορροπήσουν και να μας φρονηματίσουν. Η ζωή των χριστιανών, ας μη το λησμονάμε ποτέ, είναι σταυρική. Δίχως σταύρωση δεν έρχεται ανάσταση.
Η Σαρακοστή είναι μια ωραία και καλή προετοιμασία, ένας διάδρομος ημίφωτος, που οδηγεί σε φωτεινό σαλόνι. Τα πόδια της Σαρακοστής είναι η προσευχή και η νηστεία. Προσευχή και νηστεία δίχως ταπείνωση και αγάπη δεν έχουν κανέναν καρπό. Νηστεία και προσευχή θέλουν να μετριάσουν τον πολύ εγωισμό μας.
Ας μη χάσουμε την ευκαιρία και αυτής της Σαρακοστής, καθώς πλησιάζει στη δύση της. Μέσα στην Εκκλησία τα προβλήματα βρίσκουν λύση. Ο παγερός χειμώνας φέρνει την άνοιξη. Το Τριώδιο το ακολουθεί το Πεντηκοστάριο. Η συννεφιά ποτέ δεν είναι μόνιμη. Μετά από αυτήν η λιακάδα είναι πιο ωραία. Τώρα, όπως λέει ένα υπέροχο τροπάριο, είναι «μετανοίας καιρός και δεήσεως ώρα».
 

Μωυσή Αγιορείτη

Οι πέντε εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

  Ας γίνει η νηστεία ανάπαυση από τους συνεχείς κόπους στους υπηρέτες που υπηρετούν καθ' όλο το έτος. Ανάπαυσε τον μάγειρά σου, δώσε άδεια στον τραπεζοκόμο, σταμάτησε το χέρι του κεραστή, ας σταματήσει κάποτε και ο παρασκευαστής των ποικίλων γλυκισμάτων.

Ας ησυχάσει κάποτε και το σπίτι από τους μύριους θορύβους, και από τον καπνό και την τσίκνα και από αυτούς που ανεβοκατεβαίνουν και που υπηρετούν σαν αμείλικτη κυρία την κοιλιά. Πάντως κάποτε και οι φοροεισπράκτορες  επιτρέπουν  για  λίγο στους υποχειρίους τους να ζήσουν ελεύθερα.
Ας δώσει  κάποια  ανάπαυλα και η κοιλιά στο στόμα, ας κάμει για μας πενθήμερες ανακωχές, αυτή  που πάντοτε απαιτεί και ουδέποτε σταματά, αυτή που σήμερα παίρνει και αύριο λησμονεί. Όταν χορτάσει, φιλοσοφεί περί εγκρατείας, όταν αδειάσει λησμονεί τις φιλοσοφικές δοξασίες.
 Η νηστεία δεν γνωρίζει την φύση του δανείου· δεν μυρίζει από τόκους η τράπεζα του νηστευτή· δεν πνίγουν το ορφανό παιδί οι πατρικοί τόκοι του νηστευτή, σαν φίδια περιπλεκόμενα.
Και διαφορετικά η νηστεία γίνεται αφορμή για ευφροσύνη. Διότι όπως η δίψα γλυκό το ποτό καθιστά, και η πείνα που  προκλήθηκε κάνει ευχάριστο το τραπέζι, ετσι και την απόλαυση των φαγητών φαιδρύνει η νηστεία. Διότι με το να παρεμβληθεί στο μέσο και να διακόψει την συνέχεια της τρυφής, θα κάμει ώστε να σου φανεί η λήψη της τροφής επιθυμητή σαν απόδημη. Ώστε εάν θέλεις για τον εαυτό σου να ετοιμάσεις επιθυμητή τράπεζα, δέξου την μεταβολή που προέρχεται από τη νηστεία.

Συ δε περικυκλωμένος πάρα πολύ από την τρυφή, έχεις ξεχάσει τον εαυτό σου αμαυρώνοντας την απόλαυση και από φιληδονία εξαφανίζοντας την πραγματική ευχαρίστηση. Διότι, τίποτε δεν υπάρχει τόσον επιθυμητό, ώστε να μην καταφρονείται με την συνεχή απόλαυση. Εκείνων δε που είναι σπάνια η απόκτηση, αυτών η απόλαυση γίνεται περισπούδαστη.
Έτσι και ο κτίστης μας επενόησε με την ποικιλία στη ζωή να παραμένει σε μας η χάρη αυτών που έχουν δοθεί. Δεν βλέπεις ότι και ο ήλιος είναι λαμπρότερος μετά την νύκτα; Και η αγρυπνία γλυκύτερη μετά τον ύπνο; Και η υγεία πιο επιθυμητή μετά την πείρα των αντιθέτων; Και η τράπεζα λοιπόν είναι πιο ευχάριστη μετά τη νηστεία· όμοια μεν στους πλουσίους και σ'αυτούς που παρέχουν πλούσια γεύματα και στους λιτούς και στους πρόχειρους κατά την δίαιτα.  
Να φοβάσαι το παράδειγμα του πλουσίου. Εκείνον παρέδωσε στο πυρ η συνεχής τρυφή. Διότι αν και δεν κατηγορήθηκε για αδικία, αλλά για τρυφηλή ζωή, ετηγανιζόταν στην φλόγα της καμίνου. Για να σβήσουμε λοιπόν το πυρ εκείνο, χρειάζεται νερό.
Kαι όχι μόνον για τα μέλλοντα πράγματα ειναι ωφέλιμος η νηστεία, αλλά και σ' αυτή την σάρκα πιο επωφελής. Διότι oι μεγάλες παχυσαρκίες έχουν υποτροπές και μεταπτώσεις, οπότε η φύση κάμπτεται και αδυνατεί να σηκώσει το βάρος της παχυσαρκίας.

Μέγας Βασίλειος

Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά.
Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής.
Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι. 
Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο.
Τοποθετούσαν το σύκο αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι.
Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι.
Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη.
Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.

Την κυρά Σαρακοστή
όλοι φτιάξτε μαζί
με αλεύρι και νερό
έτοιμη είναι στο λεπτό!

Πόδια πρέπει να' χει εφτά
τις βδομάδες να μετρά!
Στόμα δεν έχει! Ξέρεις γιατί;
Κάνει νηστεία αυστηρή
μέχρι του Πάσχα την Κυριακή!

Βαγγέλης Ηλιόπουλος

Υ.Γ
Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν , ευάρεστον τω Κυρίω. αληθής νηστεία, η των κακών αλλοτρίωσις, εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή, επιθυμιών χωρισμός, καταλαλιάς, ψεύδους και επιορκίας. Η τούτων ένδεια, νηστεία εστίν, αληθής και ευσπρόσδεκτος"
Καλή  Σαρακοστή  σε  όλους  μας, είναι  καιρός περισυλλογής...ας  τον  εκμεταλλευτούμε!

Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ ALEXANDER SCHMEMANN

Δεν μπορεί να υπάρξει Σαρακοστή χωρίς νηστεία. Όμως φαίνεται ότι πολλοί άνθρωποι σήμερα ή δεν παίρνουν τη νηστεία στα σοβαρά ή, αν την παίρνουν, παρεξηγούν το πραγματικό σκοπό της.
Η νηστεία ή η αποχή από τις τροφές δεν είναι αποκλειστικά μια χριστιανική συνήθεια. Υπήρχε και υπάρχει ακόμα σε άλλες θρησκείες ή και πέρα από τις θρησκείες. Σήμερα οι άνθρωποι νηστεύουν για πάρα πολλές αιτίες. Είναι πολύ βασικό λοιπόν να ξεχωρίσουμε το μοναδικό περιεχόμενο στη χριστιανική νηστεία.
Στην ορθόδοξη διδασκαλία, αμαρτία δεν είναι μόνο η παράβαση κάποιας εντολής, είναι ένας ακρωτηριασμός της ζωής που μας δόθηκε από το Θεό. Για το λόγο αυτό η ιστορία της προπατορικής αμαρτίας μας παρουσιάζεται σαν μια πράξη τροφής.

Η τροφή είναι μέσο ζωής, μας κρατάει ζωντανούς. Τι σημαίνει να είναι κανείς ζωντανός και τί σημαίνει <<ζωή>>; Για μας αυτοί οι όροι έχουν πρωταρχικά μια βιολογική έννοια: ζωή είναι αυτό που εξαρτιέται από τη τροφή, από τον υλικό κόσμο. Αλλά για την Αγία Γραφή και για την ορθόδοξη παράδοση αυτή η ζωή <<...επ' άρτω μόνω>> ταυτίζεται με τον θάνατο γιατί ακριβώς είναι μια θνητή ζωή, γιατί ο θάνατος κυριαρχεί πάντοτε μέσα της. Ο Θεός το ξέρουμε αυτό, δεν δημιούργησε το θάνατο. Αυτός είναι ο Δοτήρας της ζωής.
Πως λοιπόν η ζωή έγινε θνητή; Γιατί ο θάνατος είναι η μόνη απόλυτη βεβαιότητα κάθε ύπαρξης; Η Εκκλησία απαντάει: διότι ο άνθρωπος αρνήθηκε τη ζωή όπως την έκανε ο Θεός και του την προσέφερε και προτίμησε μια ζωή που να εξαρτιέται όχι αποκλειστικά από το Θεό, αλλά <<επ' άρτω μόνω>>.
Η τροφή μόνη της, μέσα της, δεν έχει ζωή και δεν μπορεί να δώσει ζωή. Μόνο ο Θεός έχει Ζωή και είναι Ζωή. Η απύθμενη τραγωδία του Αδάμ είναι ότι έφαγε <<χωρισμένος>> από το Θεό για να μπορέσει να γίνει ανεξάρτητος απ' Αυτόν.
Τρώμε για να διατηρούμεθα ζωντανοί, αλλά όχι <<εν τω Θεώ>>. Ακριβώς αυτή είναι η αμαρτία όλων των αμαρτιών.
Ο Χριστός είναι ο Νέος Αδάμ. Έρχεται να επανορθώσει τη καταστροφή που επέβαλε ο Αδάμ στη ζωή, να αποκαταστήσει τον άνθρωπο στην αληθινή ζωή. Και ο Χριστός αρχίζει με νηστεία: <<νηστεύσας ημέρας τεσσαράκοντα, ύστερον επείνασε>> (Ματθ.4,2). Η πείνα είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία αναγνωρίζουμε την εξάρτησή μας από κάτι άλλο.
Νηστεία για μας τους ορθοδόξους είναι η είσοδός μας και η συμμετοχή μας σε κείνη την εμπειρία του Χριστού με τη οποία μας ελευθερώνει από την ολοκληρωτική εξάρτηση από την τροφή, την ύλη και τον κόσμο.
Ένα μέρος της τροφής μας έχει ήδη γίνει <<τροφή αθανασίας>> - το Σώμα και το Αίμα του ιδίου του Χριστού.
Η σωματική νηστεία είναι απαραίτητη μεν, αλλά χάνει κάθε νόημα και γίνεται αληθινά επικίνδυνη αν ξεκοπεί από την πνευματική προσπάθεια - από τη προσευχή και την αυτοσυγκέντρωση. Η δραστική μείωση της τροφής, μια συνεχής κατάσταση πείνας να μπορεί να βιωθεί σαν υπενθύμιση του Θεού και σαν διαρκής προσπάθεια συγκέντρωσης του νου μας στο Θεό. Μας ξελαφρώνει, μας ευκωλύνει στη αυτοσυγκέντρωση, μας κάνει νηφάλιους, χαρούμενους και καθαρούς.
Αυτός που νηστεύει έτσι, παίρνει την τροφή σαν αληθινό δώρο του Θεού. Δεν χρειάζεται να πούμε εδώ για την ακριβή ποσότητα της τροφής που πρέπει να τρώει κανείς, ούτε για το ρυθμό και τη ποιότητα της τροφής. Όλα αυτά εξαρτώνται από τις ατομικές μας δυνατότητες και τις εξωτερικές συνθήκες της ζωής μας. Αν ανακαλύψουμε ότι η χριστιανική ζωή είναι μάχη και προσπάθεια, τότε βρήκαμε το βασικό στοιχείο της νηστείας.

Νηστεύσωμεν νηστεία δεκτήν, ευάρεστον τω Κυρίω, αληθής νηστεία, η των κακών αλλοτρίωσις, εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή, επιθυμιών χωρισμός, καταλαλιάς, ψεύδους και επιορκίας. Η τούτων ένδεια, νηστεία εστιν αληθής και ευπρόσδεκτος

Ιερά Μονή Πετράκη

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΜΕ ΟΜΙΛΙΕΣ

 

Στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Γεωργίου Διονύσου τὶς Κυριακὲς μετὰ τὸν Κατανυκτικὸ Ἑσπερινὸ  γίνονται ὁμιλίες  σύμφωνα μὲ  τὸ  ἀκόλουθο  πρόγραμμα:

Ὥρα  ἑσπερινοῦ  18:00  καὶ κατόπιν ἡ ὁμιλία  στὸ  Ἀρχονταρίκι

09  ΜΑΡΤΙΟΥ    Α΄ ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΩΝ  ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΟΜΙΛΗΤΗΣ  Ὁ  κος Λάμπρος  Σκόντζος,  Θεολόγος

Θέμα:  Τὰ πνευματικὰ  μηνύματα τοῦ Τριωδίου

*****

16  ΜΑΡΤΙΟΥ  Β΄   ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΩΝ  ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΟΜΙΛΗΤΗΣ  Ὁ αἱδεσιμ. πρωτ.  Ἀντώνιος  Μπουσδέκης, Θεολόγος  μαθηματικὸς  (προϊστάμενος τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Νικολάου Νικαίας)

Θέμα:  Ὁ Ἅγιος  Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς  σήμερα

*****

23  ΜΑΡΤΙΟΥ   Γ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΩΝ  ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΟΜΙΛΗΤΗΣ  Ὁ ἐφημέριος της  Ἐνορίας

Θέμα:  Τὸ Ἀληθινὸ Φῶς τοῦ  Χριστοῦ καὶ τὰ ψεύτικα φῶτα τοῦ κόσμου

*****

30   ΜΑΡΤΙΟΥ   Δ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΩΝ  ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΟΜΙΛΗΤΗΣ    Ὁ  Ὁμότιμος Καθηγητὴς  τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς                                                

τοῦ  Παν/μίου Θεσ/νίκης, αἱδεσιμ. πρωτ. π.  Θεόδωρος  Ζήσης

Θέμα:  «Ἐπίκαιρο θέμα»

*****

06   ΑΠΡΙΛΙΟΥ   Ε΄  ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΩΝ  ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΟΜΙΛΗΤΗΣ  ὁ καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ  Παν/μίου  Ἀθηνῶν 

κος Κωνσταντῖνος  Κορναράκης

Θέμα:   “Γυμνὸς πάσης ἀρετῆς” : Τὸ κάτοπτρο τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τὸ πλανεμένο εἴδωλό μας.

***** 

ΙΕΡΟΣ  ΝΑΟΣ  ΑΓΙΟΥ  ΓΕΩΡΓΙΟΥ  ΔΙΟΝΥΣΟΥ

ΤΗΛ 210 8150818