-Γέροντα, μπορεί κάποιος να είναι εκ φύσεως ενάρετος;
-Μπορεί κάποιος από την φύση του να είναι, ας υποθέσουμε ,απλός, φιλήσυχος, πράος. Αυτά όμως είναι φυσικά χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός και πρέπει να τα καλλιεργήση, για να τα αυξήση. Με τον αγώνα που θα κάνη θα λάβη τα πνευματικά χαρίσματα, τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.
-Γέροντα, η σύνεση είναι χάρισμα από τον Θεό ή είναι αρετή που αποκτιέται σιγά-σιγά με την πνευματική εργασία που κάνει κανείς;
-Κοίταξε να σου πω: Η σύνεση είναι χάρισμα, αλλά ας πούμε ότι εσύ δεν έχεις αυτό το χάρισμα έχεις όμως κάποιο άλλο. Καλλιεργώντας το χάρισμα που έχεις, καλλιεργείς κοντά σ' αυτό και την σύνεση και άλλες αρετές, κι έτσι αναπληρώνεις τις αρετές που σου λείπουν. Όταν κανείς αγωνίζεται λ.χ. στην εγκράτεια, συγχρόνως καλλιεργεί την σιωπή, την προσοχή, την προσευχή, την σύνεση κ.λπ.
Όλες οι αρετές και όλα τα πάθη καλλιεργούνται. Εξαρτάται από το τί εργασία θα κάνη ο άνθρωπος.
Αν καλλιεργήση τα πάθη, αναπτύσσονται τα πάθη και πνίγουν τις αρετές. Αν καλλιεργήση και τα δύο, αναπτύσσονται και τα δύο, και βγαίνει ένα μπερδεμένο πράγμα. Για να το καταλάβετε αυτό, σκεφθήτε έναν κήπο που έχει μέσα και λουλούδια και αγριόχορτα. Αν καλλιεργηθούν τα αγριόχορτα, θα αναπτυχθούν και θα πνίξουν τα λουλούδια. Αν καλλιεργηθούν τα λουλούδια, θα αναπτυχθούν και θα πνίξουν τα αγριόχορτα. Αν καλλιεργηθούν όλα μαζί, δεν θα ξεχωρίζης τα λουλούδια από τα αγριόχορτα.
Για να προκόψη ο άνθρωπος, πρέπει να αναγνωρίση τα πάθη που έχει και να καταβάλη προσπάθεια για να τα κόψη. Επίσης, να γνωρίση τα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός και να τα καλλιεργήση. Αν τα καλλιεργήση ταπεινά, σύντομα θα πλουτίση πνευματικά. Αν δουλέψη κανείς πνευματικά, γίνεται καλός αν αδιαφορήση, γίνεται κακός.
Έχω δει ψυχές που, ενώ το χωράφι τους ήταν γόνιμο, το άφησαν ακαλλιέργητο και γέμισε παλιούρια και πουρνάρια. Και άλλες ψυχές που το χωράφι τους ήταν γεμάτο παλιούρια και πουρνάρια, τα ξερρίζωσαν, το έσκαψαν και έγινε εύφορο. Τί μας ωφελεί ,αν ο Θεός μας έδωσε καλό χωράφι κι εμείς το αφήσαμε κι έγινε ρουμάνι; Όταν στο χωράφι μας μπορεί να ευδοκιμήση το ζαχαροκάλαμο, αλλά εμείς είμαστε ευχαριστημένοι και με τα καλέμια και δεν φροντίζουμε να τα ξερριζώσουμε και να καλλιεργήσουμε τα ζαχαροκάλαμα, τί να μας κάνη ο Θεός; Τα καλάμια μόνον καλάθια γίνονται ζάχαρη δεν βγάζουν ...;
Ο Θεός θα ζητήση λόγο από τον καθέναν μας ,εάν διπλασίασε το χάρισμα που του έδωσε. Εάν σε κάποιον έδωσε πέντε χαρίσματα , πρέπει να τα κάνη δέκα το εννιά δεν είναι γι' αυτόν άριστα. Γι' αυτό, όσο μπορεί κανείς, να αγωνίζεται ταπεινά και με διάκριση για το άριστα, γιατί ο Θεός θα ζητήση λόγο εάν το ένα τάλαντο το έκανε δύο, ένα τα δύο τα έκανε τέσσερα, εάν τα πέντε τα έκανε δέκα.
Επομένως όλα, εάν διπλασιαστούν, είναι για τον Θεό το άριστα. Και εάν κάποιος ,από φιλότιμο και όχι από εγωισμό, το ένα τάλαντο το κάνη δέκα, αυτό συγκινεί όχι μόνο τον θεό αλλά ακόμη και ανθρώπους που έχουν γρανιτένια καρδιά.
Από το βιβλίο: «ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ» ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄