Η ΔΥΣΗ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΕΜΕΙΣ ΤΟ ΣΥΚΟΦΑΝΤΟΥΜΕ

Ὅταν ὁ Ἀλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντῖνος Καβάφης ἔγραφε γιά τόν «ἔνδοξο βυζαντινισμό μας», προφανῶς μιλοῦσε ἐπαινετικά γιά τήν ἱστορία καί τήν προσφορά τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, τῆς Ρωμανίας. Ἀντιθέτως στήν ἐποχή μας ἔχει καθιερωθεῖ μία ἀρνητική χρήση τοῦ ὅρου «βυζαντινισμός» καί ὁρισμένοι Νεοέλληνες στρέφονται κατ' εὐθεῖαν στόν παποῦ μας-τήν Ἀρχαιότητα- ἀδιαφορῶντας γιά τόν πατέρα μας, τό Ἑλληνορθόδοξο Βυζάντιο. Ἡ διαφορά εἶναι ὅτι ὁ μέν Καβάφης γνώριζε Ἱστορία, ἐνῶ οἰ χλευάζοντες τό Βυζάντιο ἤ  δέν γνωρίζουν ἤ τήν μελετοῦν μέ παραμορφωτικούς φακούς. Ἀκόμη καί ἡ προσπάθεια τοῦ σκηνοθέτη Κώστα Γαβρᾶ νά δείξει ἄνευ τεκμηριώσεως ὅτι δῆθεν Χριστιανοί κατέστρεφαν τίς μετόπες τοῦ Παρθενῶνος, ἐντάσσεται στήν ἴδια φιλοσοφία. Ὁ σκοπός εἶναι νά δοθεῖ τό μήνυμα ὅτι ὅλα αὐτά ἔγιναν μέ τήν καθοδήγηση τῆς ἐπίσημης Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία δημιούργησε τό σκοταδιστικό, ὅπως τό βλέπουν, Βυζάντιο.             Περί τοῦ Παρθενῶνος ἀπήντησαν καί θά ἀπαντήσουν οἱ ἀρχαιολόγοι καί οἱ εἰδικοί τῆς ἐποχῆς. Προσωπικά θά ἤθελα μόνο μία ἐπισήμανση νά κάνω: Ἄν οἱ Χριστιανοί τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς εἶχαν τόσο μεγάλο μένος μέ κάθε τι ἀρχαῖο, τότε θά ἄλλαζαν τό ὄνομα τῶν Ἀθηνῶν καί δέν θά ἄφηναν ἕνα ὄνομα πού αναφέρεται στήν Ἀθηνᾶ. Ὄχι μόνο σεβάσθηκαν τό ὄνομα, ἀλλά ἐπιπλέον τόν Παρθενῶνα τόν ὀνόμασαν «Παναγία ἡ Ἀθηνιώτισσα» καί τόν ἀφιέρωσαν στήν Θεοτόκο. Γενικότερα , ὅμως, περί τῆς πολιτιστικῆς προσφορᾶς τῆς Βυζαντινῆς μας Ρωμηοσύνης, ἔρχονται νά δώσουν τή μαρτυρία τους πολλοί ξένοι συγγραφεῖς, ἀπό τούς ὁποίους σήμερα θά παρουσιάσω δύο. Ἐπιλέγω τό βιβλίο τοῦ ἀμερικανοῦ Κόλιν Οὐέλλς «Σαλπάροντας ἀπ' τό Βυζάντιο - Πῶς μία χαμένη αὐτοκρατορία διαμόρφωσε τόν κόσμο» (1) . Καί τό ἔργο τοῦ Γάλλου καθηγητοῦ Συλβαίν Γκουγκενέμ μέ τίτλο «Ὁ Ἀριστοτέλης στό Μόν -Σαίν-Μισέλ» καί μέ ὑπότιτλο:  «Οἱ Ἑλληνικές ρίζες τῆς Χριστιανικῆς Εὐρώπης». (2) Εὐτυχῶς καί τά δύο βιβλία ἔχουν μεταφρασθεῖ στά ἑλληνικά καί μποροῦν νά βοηθήσουν κάθε συμπατριώτη μας, ὁ ὁποῖος καλοπροαίρετα ἐνδιαφέρεται νά μάθει ποιά και πόσο σημαντική ἦταν ἡ προσφορά τῶν Βυζαντινῶν προγόνων μας στόν παγκόσμιο πολιτισμό.             Ὁ νέος σέ ἡλικία Κόλιν Οὐέλλς σπούδασε ἀρχαία ἱστορία καί φιλολογία στίς ΗΠΑ καί ἔμαθε τό Βυζάντιο ἀπό ἕναν ἐξαίρετο δάσκαλο: Τόν διαπρεπῆ Ἕλληνα βυζαντινολόγο Σπύρο Βρυώνη. Στόν πρόλογό του ὁ συγγραφεύς σημειώνει: «Ἡ διάρθρωση τοῦ βιβλίου ἀπορρέει ἀπό δύο ἰδέες, πού καί οἱ δύο μαζί προσφέρουν ἕναν εὔκολο τρόπο γιά νά κατανοήσουμε τήν πολιτιστική κληρονομιά τοῦ Βυζαντίου. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ δυαδική φύση τῆς παράδοσής του, ἡ ὁποία ἀντικατοπτρίζεται στόν ἐνστερνισμό τόσο τῆς χριστιανικῆς πίστης, ὅσο καί τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος. Ἡ δεύτερη διαρθρωτική ἰδέα τοῦ βιβλίου συνίσταται ὅτι οἱ κληρονόμοι αὐτῆς τῆς δυαδικῆς παράδοσης ἦταν οἱ τρεῖς νεώτεροι πολιτισμοί πού ἀναδύθηκαν ἀρχικά σέ περιοχές οἱ ὁποῖες εἶχαν ἀποσπασθεῖ ἀπό τό Βυζάντιο: ὁ δυτικός, ὁ ἰσλαμικός καί ὁ σλαβικός κόσμος. Ὁ καθένας ἀπό αὐτούς τούς τρεῖς παγκόσμιους πολιτισμούς διαμορφώθηκε ριζικά ἀπό τό Βυζάντιο-ἀλλά ὁ καθένας ἦταν ἰδιαίτερα ἐπιλεκτικός ὅσον ἀφορᾶ τήν πλευρά τοῦ Βυζαντίου πού ἐπέλεξε νά ἐνστερνιστεῖ.  Αὐτό τό βιβλίο τιμᾶ τή ἐνεργητικότητα καί τόν δυναμισμό ἐκείνων τῶν νεαρῶν πολιτισμῶν, ὅπως ἐπίσης καί τόν ἐκπληκτικό πλοῦτο τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ» (σελ. xxvii).             Στήν πρώτη ἑνότητα ὁ Οὐέλλς ἐξηγεῖ πῶς τό Βυζάντιο μετέφερε στή Δυτική Εὐρώπη τήν ἀρχαιοελληνική γραμματεία καί σοφία. Στή δεύτερη μιλᾶ γιά τίς βυζαντινές ἐπιδράσεις στόν ἀραβικό καί μουσουλμανικό κόσμο. Στήν τρίτη ἑνότητα περιγράφει τήν διάδοση τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ ἑλληνορθοδόξου πολιτισμοῦ στόν σλαβικό κόσμο καί κυρίως στή Ρωσία. Ὁ Ἐπίλογος ἀφιερώνεται στόν «τελευταῖο βυζαντινό», τόν μοναχό Μιχαήλ Τριβώλη ἀπό τήν Ἄρτα, ὁ ὁποῖος δίδαξε πολλά στούς Ρώσους τόν 16ο αἰῶνα καί ἔμεινε γνωστός ὡς «Μάξιμος ὁ Γραικός». Δέν μπορεῖ, λοιπόν, νά ἦταν σκοταδιστικό τό Βυζάντιο, ὅπως τό παρουσιάζουν οἱ φανατικοί ἀντιεκκλησιαστικοί νεοέλληνες διανοητές, ὅταν τροφοδότησε πνευματικά τόσους πολλούς λαούς καί πολιτισμούς!             Τό βιβλίο τοῦ Γάλλου Συλβαίν Γκουγκενέμ, καθηγητοῦ Μεσαιωνικῆς Ἱστορίας στό Πανεπιστήμιο τῆς Λυών, ἔχει ὡς στόχο να καταρρίψει τήν ἄποψη πού διδάσκουν πολλοί δυτικοί ἱστορικοί, ὅτι δῆθεν ἡ Δύση ἔμαθε τόν Ἀριστοτέλη και τούς ἄλλους ἀρχαίους συγγραφεῖς μέσῳ τῶν Ἀράβων μουσουλμάνων. Ὁ συγγραφεύς ἀποδεικνύει ὅτι ὁ μεγαλύτερος δάσκαλος τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης στήν ἀρχαία παιδεία ἦταν τό  Βυζάντιο, τό ὁποῖο σεβάσθηκε καί καλλιέργησε τήν ἀρχαία ἑλληνική γραμματεία καί μέ τούς κληρικούς του καί μέ τούς μοναχούς καί μέ τούς λαϊκούς λογίους του. Γνωρίζουμε φυσικά ὅτι ἡ προσέγγιση τῶν Χριστιανῶν ἦταν ἐπιλεκτική πρός τά ἀρχαῖα κείμενα, ὅπως διδάσκει καί ὁ Μέγας Βασίλειος στό ἔργο του «Πρός τούς νέους ὅπως ἄν ἐξ Ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων». Ὁ Γκουγκενέμ μᾶς βοηθεῖ νά κατανοήσουμε ὅτι τό Ὀρθόδοξο Βυζάντιο οὐδέποτε ἐδίωξε τήν κλασσική παιδεία, ἀλλά ἀντθέτως τήν προώθησε καί τήν διέδωσε σέ ἄλλους λαούς. Ἁναφέρεται ἐπίσης καί στόν ρόλο πολλῶν ἀραβοφώνων Χριστιανῶν -κυρίως μονοφυσιτῶν- στή μετάφραση ἑλληνικῶν κειμένων στά ἀραβικά καί μᾶς ἀποκαλύπτει τήν ὕπαρξη ὁλοκλήρων  ἐγαστηρίων ἀντιγραφῆς καί μεταφράσεως ἑλληνικῶν κειμένων στό γαλλικό μοναστῆρι τοῦ Μόν-Σαίν-Μισέλ περί τό ἔτος 1120. Ὁ μεταφραστής ἦταν ἕνας κληρικός μέ τό ὄνομα «Ἰάκωβος τῆς Βενετίας ὁ Ἕλληνας».             Ἴσως νά μή συμφωνοῦμε μέ ὅλα τά σημεῖα τοῦ βιβλίου, ὅμως εἶναι ἀξιοπρόσεκτα τά κυριώτερα συμπεράσματα τοῦ συγγραφέως. Ὅτι δηλαδή «ἡ πολιτισμική ἐλίτ τοῦ Βυζαντίου ἦταν Χριστιανική καί ταυτόχρονα ἑλληνική» (σελ. 86). Καί ὅτι «οἱ πολιτισμικές ρίζες τῆς Εὐρώπης ἁπλώνονταν στόν ἑλληνικό πολιτισμό, τό ρωμαϊκό δίκαιο καί τή Βίβλο» (σελ. 216). Ὁ Γκουγκενέμ ἀντιτίθεται σαφῶς πρός τήν ἰσοπεδωτική παγκοσμιοποίηση καί μᾶς θυμίζει τά λόγια τοῦ μεγάλου Γάλλου ἱστορικοῦ Φερνάν Μπρωντέλ, πού ἐπέμενε ὅτι: «Μόνο οἱ οὐτοπιστές ὀνειρεύονται τή συγχώνευση τῶν θρησκειῶν. Οἱ θρησκεῖες, ὅ,τι ἀκριβῶς πιό προσωπικό ὑπάρχει, πιό ἀνθεκτικό μέσα σ' αὐτό τό σύμπλεγμα ἀγαθῶν, δυνάμεων, πού εἶναι κάθε πολιτισμός» (σελ. 201). Καί ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω.     Κωνσταντῖνος Χολέβας, Πολιτικός Ἐπιστήμων (1)   Ἐκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, Ἀθήνα 2008 (2)   Ἐκδόσεις ΟΛΚΟΣ, Ἀθήνα 2009  Κ.Χ. ΣΕΠΤ. 2009 ΠΗΓΗ Ενωμένη Ρωμιοσύνη

Οι ιερείς και οι γονείς

 
-Οἱ γονεῖς μας, ὁ πατέρας μας καί ἡ μητέρα μας, εἶναι ἱερά πρόσωπα γιά μᾶς. Ἔχουν ἀπό τό Θεό μεγάλη χάρη καί εὐλογία. Μά πιό μεγάλη ἀπό αὐτούς χάρη καί εὐλογία ἔχουν οἱ ἱερεῖς μας.
- Ἡ διαφορά ἀνάμεσα στούς ἱερεῖς καί στούς γονεῖς μας εἶναι πολύ μεγάλη. Εἶναι τόσο μεγάλη, ὅσο μεγάλη εἶναι ἡ διαφορά ἀνάμεσα στήν παροῦσα ζωή καί στήν αἰώνια.
- Οἱ γονεῖς, γεννοῦν παιδιά, γιά τήν παροῦσα ζωή· οἱ ἱερεῖς, γιά τήν ἄλλη.
Οἱ γονεῖς, δέν μποροῦν, οὔτε νά σώσουν τά παιδιά τους, οὔτε νά τά προφυλάξουν· οὔτε ἀπό ἀρρώστειες· οὔτε ἀπό τόν θάνατο! - Οἱ ἱερεῖς, μποροῦν. Καί σώζουν. Ψυχές ἄρρωστες. Ἀπό τό χεῖλος τῆς ἀπωλείας! Κάνουν καί σταματάει τό κατρακύλισμα: μέ τά λόγια τους· μέ τίς συμβουλές τους· καί μέ τίς εὐχές τους.
-Οἱ γονεῖς, ἄν τά παιδιά τους πρόσβαλαν κανέναν μεγάλον, δέν μποροῦν νά τά προστατεύσουν!
 - Οἱ ἱερεῖς, μᾶς βγάζουν ἀσπροπρόσωπους, ἀκόμη καί ἄν ἐναντίον μας ἔχει ὀργισθῆ ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Γιατί ὁ Θεός ἔχει δεσμευθῆ νά τούς ἀκούει.




Αγ.Ιωάννης Χρυσόστομος (Περί Ἱερωσύνης, Λόγ. Γ, 6)

Η προσευχή είναι µία διαρκής συνομιλία με τον Θεό, ένας ζωντανός διάλογος και µία αδιάσπαστη σχέση μαζί του. Μ. Βασίλειος

Μιλώντας ο Μ. Βασίλειος στη γιορτή της Μάρτυρος Ιουλίττας για τη σύσταση του Απ. Παύλου, «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε» — να προσεύχεσθε αδιάλειπτα — αφήνει ευδιάκριτα να διαφανεί ότι με αυτό το λόγο ο Απόστολος των Εθνών δεν καλεί το Χριστιανό να σταματάει τη δουλειά του και να τρέχει κάθε τρεις και λίγο στο εικονοστάσι του σπιτιού του ή σε μια εκκλησία και ν’ αρχίζει τις προσευχές, πράγμα και πρακτικά αδύνατο, ιδιαίτερα στις μέρες µας. Τον καλεί να ζει όλο το εικοσιτετράωρο σε αναφορά, διάλογο και σχέση με τον Θεό για κάθε τι, να νιώθει την προσευχή σαν ζωτική ατμόσφαιρα! 
Αν δεν ενοχλούσε κάποιους, θα παρέπεμπα στο κινηματογραφικό έργο «Ο βιολιστής στη στέγη», όπου ο σκηνοθέτης βάζει τον πρωταγωνιστή να σηκώνει κάθε τόσο το βλέµµα στον ουρανό και να μιλάει με τον Θεό, όπως ένα παιδί με τον Πατέρα του. Και άλλοτε να τον ευχαριστεί, άλλοτε να τον παρακαλεί και άλλοτε να του… παραπονιέται!
Όντας πάντα πρακτικός και συγκεκριμένος στη διδαχή ο Μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας, γράφει:
 «Όταν λοιπόν κάθεσαι στο τραπέζι, προσευχήσου, ευχαρίστησε τον Θεό που σου χάρισε την αναγκαία για τη ζωή τροφή. Με το κρασί που πίνεις για να υποστηρίξεις την αδυναμία του σώματος, θυμήσου Εκείνον που σου δίνει αυτό το δώρο για να ευφρανθεί η καρδιά σου και να τονωθεί η διάθεσή σου. Τέλειωσε το φαγητό; Ας μην τελειώσει μαζί του και η θύμηση του Ευεργέτη. Ντύνεσαι τα καθημερινά ρούχα· να ευχαριστείς τον Θεό που σου τα έδωσε. Ντύνεσαι εκείνα της εξόδου· να αυξάνεις την αγάπη σου στον Θεό, που µας χαρίζει κατάλληλα ρούχα και για το χειμώνα και το καλοκαίρι που προστατεύουν τη ζωή µας και κρύβουν την ασκήµια της γύμνιας µας.
Τέλειωσε η μέρα; Ευχαρίστησε τον Θεό που µας χάρισε τον ήλιο να µας υπηρετεί στα ημερήσια έργα µας, το φως να φωτίζει τη νύχτα και να υπηρετεί άλλες ανάγκες της ζωής µας.
»Η νύχτα πάλι, πόσες αφορμές για προσευχή μπορεί να µας δώσει… Υψώνεις το βλέµµα στον ουρανό και γοητεύεσαι από το κάλλος της αστρικής πληµµυρίδας που ατενίζεις· πες ένα λόγο δοξολογίας στον Κύριο των όλων, προσκύνησε τον άριστο τεχνίτη όλης αυτής της σοφίας που αποκαλύπτεται στη δημιουργία. Κοιτάζεις ένα γύρω και βλέπεις να ησυχάζουν όλα τα όντα· δόξασε αυτόν που, κι αν ακόμα δεν θέλουμε, με τον ύπνο µας αναπαύει από τους κόπους της ημέρας, και με νέες δυνάμεις μετά µας επαναφέρει στις υποχρεώσεις της επομένης.
»Ακόμα, μη θεωρήσεις ότι ολόκληρη η νύχτα έγινε αποκλειστικά για τον ύπνο. Μην το δεχτείς αυτό και αχρηστέψεις το μισό χρόνο της ζωής σου παραδίνοντάς τον σ’ αυτή την ιδιότυπη αναισθησία, μοίρασέ τον ανάμεσα σε ύπνο και προσευχή. Αφήνω ότι και αυτός ο ύπνος μπορεί να γίνει κάτι σαν σπουδή στην ευσέβεια. Τα όνειρα από τη φύση τους απηχούν συνήθως τις φροντίδες και τα ενδιαφέροντα της ημέρας. Ό,τι λογής είναι τα έργα της ζωής µας τη μέρα, ανάλογα είναι και τα όνειρά µας. Αυτό σημαίνει ότι και την ώρα που θα κοιμάσαι και δε θα προσεύχεσαι με λόγια, η προσευχή σου θα συνεχίζεται με τις εικόνες που θα απηχούν την ατμόσφαιρα σχέσης με τον Θεό που ανέπτυξες στη διάρκεια της ημέρας. Με τον τρόπο αυτό η ζωή σου θα εκτυλίσσεται σαν μια συνεχής και αδιάλειπτη προσευχή».
Δεν ξέρω πόσοι κινούμε τη μέρα µας σε τέτοια ατμόσφαιρα προσευχής, πόσοι λέμε έστω ένα λόγο, µία µόνο λέξη ευχαριστίας, δοξολογίας του Θεού, παράκλησης για κάτι δικό µας ή των άλλων, ιδιαίτερα όσων συναντούμε να είναι σε ανάγκη. Φαντάζoµαι όμως ότι καθένας µας διακρίνει εδώ καθαρά το εικoσιτετράωρo διάγραµµα ατμόσφαιρας και στάσης προσευχής του Μ. Bασιλείoυ, κάτι από εκείνο το, «µνηµονευτέον Θεοῦ µᾶλλον ἤ ἀναπνευστέον», που θα έλεγε ο αυτάδελφος Γρηγόριος ο Θεολόγος, «η άλλη μισή των δύο τους σωμάτων ψυχή»!
Σε ό,τι αφορά τώρα στην ουσία της προσευχής, αφού πρώτα την ορίζει ως «αἴτημα αγαθοῦ παρά τῶν εὐσεβῶν εἰς Θεόν γινομένη» — παράκληση των ευσεβών στο Θεό για κάτι καλό — υπoγραµµίζει ότι αυτή δεν εντοπίζεται τόσο στα λόγια που αναφέρει κανείς — «τήν αἴτησιν οὐκ ἐν ρήµασιν ὁριζόµεθα πάντως». Γιατί σε τελική ανάλυση ο Θεός δε χρειάζεται τα λόγια µας, αφού και χωρίς να του ζητήσουμε, ξέρει τι µας συμφέρει και τι µας ωφελεί — «οὐδέ γάρ ἡγούµεθα τόν Θεόν τῆς διά τῶν λόγων ὑποµνήσεως δεῖσθαι, ἀλλ’ εἰδέναι, καί µή αἰτούντων ἡµῶν τά χρήσιµα». Επομένως δεν πρέπει να νομίζουμε ότι είπαμε από συνήθεια μερικά ξερά λόγια προσευχής και τελειώσαμε, ούτε ότι αραδιάσαμε, χωρίς να καταλαβαίνουμε τι λέμε, μια σειρά από Ψαλμούς και προσευχηθήκαμε. Εκείνο που προέχει και μετράει στην προσευχή, η ουσία της, είναι η προαίρεση, η διάθεση ψυχής και καρδιάς που εκφράζουν αυτά που λέμε στην προσωπική προσευχή ή διαβάζουμε στις εκκλησιαστικές Ακολουθίες — «ὅτι χρή ἡµᾶς µή ἐν συλλαβαῖς τήν προσευχήν ἀποπληροῦν, ἀλλά τῇ προαιρέσει µᾶλλον ψυχῆς». Που σημαίνει ότι ο Θεός μετράει πόση ψυχή και καρδιά καταθέτουμε με κάθε λέξη προσευχής που βγαίνει από τα χείλη µας! Πόσο νιώθουμε αληθινά, πόσο ζούμε ό,τι του λέμε, ό,τι του ζητούμε.
Αλλά, θα επισημάνει, ούτε κι αυτό φτάνει για να είναι η προσευχή µας προσευχή! Είναι απαραίτητο να έχει και προεκτάσεις, να τη συνοδεύουν και να τη στολίζουν πράξεις αρετής σε όλη τη ζωή µας! Πράξεις αρετής, που θα τη σφραγίζουν και θα αποτελούν τη δύναμη και την ολοκλήρωσή της  — «καί πράξεσι ταῖς κατ’ ἀρετήν παντί βίῳ συµπαρεκτεινομέναις, τήν δύναµιν πληροῦσθαι τῆς πρoσευχῆς»! Που σημαίνει, ο Θεός βλέπει και εξετάζει αν η προσευχή γεννάει αρετή, αν γεννάει αγάπη! Ή αλλιώτικα, ο Μ. Βασίλειος δεν καταλαβαίνει τι προσευχή μπορεί να είναι μια προσευχή, που δε σφραγίζεται και δεν ολοκληρώνεται με πράξεις αρετής, τουτέστιν δεν εκφράζεται και δεν επιβεβαιώνεται με μια ζωή χριστιανική, με πράξεις αγάπης.
Με άλλα λόγια και πολύ απλά. Η προσευχή είναι µία διαρκής συνομιλία με τον Θεό, ένας ζωντανός διάλογος και µία αδιάσπαστη σχέση μαζί του. Μπορεί να είναι ένας µόνο λόγος, μιας και μόνης στιγμής, και ύστερα ένας άλλος κάποιας άλλης. Ένας λόγος δοξολογίας, ευχαριστίας, ένας λόγος παράκλησης στον Θεό για µας ή για όσους ιδιαίτερα βλέπουμε και συναντάμε να είναι σε ανάγκη. Αυτονόητο και πολύ περισσότερο ο λειτουργικός λόγος του Ευχαριστιακού Σώματος της Εκκλησίας! Πάντα όμως ένας λόγος κατάθεση ψυχής, ένας λόγος άγγιγμα καρδιάς! Αλλά και ένας λόγος που θα σφραγίζεται από µία ζωή αρετής, μιας αρετής που θα αποτελεί τη δύναμη και την ολοκλήρωσή της!
Αυτά που λέει ο Μ. Βασίλειος αποτελούν μια συγκροτημένη και αδιάσπαστη ενότητα, απηχούν αγία προσωπική εμπειρία και πρακτική του. Μία εμπειρία και πρακτική που μπορεί να ψηλαφήσει κανείς στη ζωή όλων των Αγίων της Εκκλησίας µας, των γνωστών και όσων αγνώστων σ’ εμάς, όχι στον Θεό βέβαια! Κι αν η προσευχή ως ατμόσφαιρα ζωής και κατάθεση ψυχής είναι κάτι που εύκολα κατανοείται, οι προεκτάσεις της σε ζωή αρετής, που πιο δύσκολα κατανοούνται από πολλούς, κι ακόμα πιο δύσκολα προσεγγίζονται από όλους µας, είναι κάτι που χρειάζεται να προσεχθεί πολύ, καθώς τελευταία ιδιαιτέρα διαχέεται όχι λίγη θολούρα στο Ορθόδοξο εκκλησιαστικό τοπίο γύρω από αυτό το βασικό θέμα.


xfd

Η επανάσταση το 1821, μια άλλη προσέγγιση!

Επιλέγεις από πριν το συμπέρασμα στο οποίο θες να φτάσεις (π.χ. ότι η Εκκλησία ήθελε τους Τούρκους και μόνο εμπόδια πρόβαλε στον αγώνα για απελευθέρωση). Αγνοείς επιδεικτικά τις πηγές και τις μαρτυρίες, ειδικά όταν αυτές δεν σε βολεύουν.
Κατασκευάζεις επιχειρήματα και συλλογισμούς που θα ζήλευε και ο πλέον ευφάνταστος μυθιστοριογράφος. Και έτοιμη ... η θεωρία της συνωμοσίας!!! Γι αυτό από φέτος μεγαλύτερη αξία έχουν οι σεναριογράφοι παρά οι ιστορικοί. 
Με αφορμή αυτή την επέτειο της 25ης Μαρτίου έμαθα πολλά. Δεν ξέρω για σένα, πάντως η δική μου συγκομιδή ήταν η εξής: 
- Οι αυτόκλητοι σωτήρες μας από τους «μύθους» που μας περιτριγυρίζουν, ερμηνεύουν τους πίνακες ζωγραφικής ως κατά γράμμα ιστορικά ντοκουμέντα για να πουν σε αυτούς που δεν το κάνουν ότι οδηγείσαι σε λανθασμένα συμπεράσματα με αυτή την τακτική. Πάνω εκεί χτίζονται οι καλύτερες ιστορίες «απομύθευσης». 
- Έμαθα ότι το κρυφό σχολειό δεν υπήρχε, γιατί... απλούστατα υπάρχει σχετικός πίνακας με το θέμα του. Άρα είναι μύθος. Μάλλον ποτέ δεν έγιναν η έξοδος του Μεσολογγίου και η σφαγή της Χίου, αφού υπάρχουν σχετικοί πίνακες. 
- Το κρυφό σχολείο δεν υπήρχε, γιατί δεν είχε λόγο ύπαρξης σε μια τόσο φωτισμένη, ανεκτική και προοδευτική κοινωνία. Στα σχολεία του Σουλτάνου διδασκόταν ελεύθερα η ελληνική ιστορία με έμφαση στη Βυζαντινή περίοδο.
Μάλιστα, ο Οθωμανός δάσκαλος μάθαινε τους μαθητές του τραγούδια και θρήνους για την άλωση της Πόλης και το θρύλο του μαρμαρωμένου Βασιλιά. Γενικά, το επίσημο σχολείο καλλιεργούσε στους μαθητές το «ποθούμενο» και τον πόθο για τη λευτεριά. 
- Ιδιαίτερη βαρύτητα δινόταν στη θρησκευτική παιδεία. Βασική ύλη ήταν ότι ο Χριστός ήταν ο Ενσαρκωμένος Θεός, ότι θυσιάστηκε πάνω στο σταυρό για τις αμαρτίες των ανθρώπων και ότι αναστήθηκε.
Οι αίθουσες ήταν γεμάτες από εικόνες του Χριστού και των αγίων. Το γεγονός ότι το Κοράνι δεν δέχεται τα παραπάνω (κι άλλα πολλά) ούτε για αστείο, δεν χρειάζεται να μας απασχολήσει. 
- Η Εκκλησία σύσσωμη όλα αυτά τα χρόνια της σκλαβιάς συνεργαζόταν με τον κατακτητή και έκανε τα αδύνατα δυνατά ώστε να αποτύχει η Επανάσταση.
Ενδεικτική είναι η αναφορά από όλους του ονόματος του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ για να μην αναφερθούν σε εκατοντάδες άλλους και κουράσουν. Για τον απαγχονισμό του Πατριάρχη έχουν προταθεί δεκάδες ακόμη σύγχρονες ερμηνείες για να μην πλήττουμε με τις μαρτυρίες συγχρόνων του. 
- Πληροφορίες που αναφέρονται σε εκατοντάδες άλλους ρασοφόρους που έδωσαν τη ζωή τους για τον αγώνα δεν αξιολογούνται. Ίσως πίσω από τις γραπτές πηγές και μαρτυρίες που τους αναφέρουν, να βρίσκονται οργανωμένα συμφέροντα και δολοπλοκίες.
Ίσως πάλι, για σκοτεινούς και ανομολόγητους λόγους, να θέλουν να κρατήσουν στο σκοτάδι τις γενιές που θα έρθουν (εμάς δηλαδή ...)
- Όσοι είχαν σκεπτικισμό σχετικά με το Διαφωτισμό, ιδεολογικές και θεολογικές διαφορές με τους άλλους και γενικά έκλιναν προς τη διαφύλαξη της ορθόδοξης πίστης ήταν ταυτόχρονα και φιλότουρκοι, εχθροί της Επανάστασης και πράκτορες του κατακτητή. Γενικά, η πίστη στο Χριστό δεν διαδραμάτισε κανένα ρόλο.
Η φράση του Κολοκοτρώνη «είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος» λέχθηκε εξαιτίας γενναίας δωροδοκίας του από τα σκοτεινά εκκλησιαστικά συμφέροντα για να αυξήσει την αμύθητη προσωπική του περιουσία από τη συμμετοχή του στον Αγώνα με αποτέλεσμα να πεθάνει ...πάμφτωχος. 
- Η 25η Μαρτίου επιλέχθηκε ως ημέρα έναρξης της επανάστασης από την Εκκλησία για να ταυτιστεί από τον αμαθή λαό με την εορτή του Ευαγγελισμού και για να καπηλευτεί η Εκκλησία τον αγώνα για τον οποίο δεν μάτωσε καθόλου.
Μάλιστα, συνεργάστηκε με τον Βαυαρό Όθωνα, ο οποίος το 1838 επίσημα ανακήρυξε την ημέρα αυτή εθνική επέτειο, ως απόδειξη της καλής σχέσης του με την Εκκλησία διαλύοντας παραπάνω από τα μισά μοναστήρια (τα οποία σεβάστηκαν οι Τούρκοι) και κάνοντας ανηλεή πόλεμο εναντίον της ορθόδοξης πίστης. 
- Και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Καληνύχτα τώρα ...

Υ.Γ. Έμαθα να εφαρμόζω τη μέθοδο στοχοποίησης ορισμένων προσώπων, αμαύρωσης συλλήβδην του χώρου από τον οποίο προέρχονται και πρόταξης της ιδεολογίας που θέλω να υπηρετήσω έναντι των πηγών.
Λέω να την εφαρμόσω σε γεγονότα του νεότερου ελληνικού βίου, αλλά και στη σύγχρονη πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα. Τι συμπεράσματα λες να βγάλω;

ΠΗΓΗ
ΡΟΜΦΑΙΑ

25 Μαρτίου 1821. Έλληνες ποτέ μην ξεχνάτε το χρέος σε Θεό και σε Πατρίδα!

Για να μη λησμονούμε το 1821

ΑΙ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΙ ΚΑΙ ΥΠΟΘΗΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ 1821

      

«Είναι θέλημα Θεού. Είναι κοντά μας και βοηθάει, γιατί πολεμάμε για την πίστι μας, για την πατρίδα μας, για τους γέρους γονιούς, για τα αδύνατα παιδιά μας, για την ζωή μας, την λευτεριά μας...Και όταν ο δίκαιος Θεός μας βοηθάει ποιος εχθρός ημπορεί να μας κάνει καλά...;».

(Θεόδωρος Κολοκοτρώνης)

«Μάχου υπέρ πίστεως και Πατρίδος...Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον, δια να υψώσωμεν το σημείον, δι' ου πάντοτε νικώμεν, λέγω τον Σταυρόν...».

(Αλέξανδρος Υψηλάντης)

«...Έλληνες ποτέ μην ξεχνάτε το χρέος σε Θεό και σε Πατρίδα! Σ' αυτά τα δύο σας εξορκίζω ή να νικήσουμε ή να πεθάνουμε κάτω από την Σημαία του Χριστού»

(Γρηγόριος - Δικαίος Παπαφλέσσας)

«Όταν σηκώσαμεν την σημαίαν εναντίον της τυραγνίας ξέραμεν ότι είναι πολλοί αυτείνοι και μαχητικοί κι' έχουν και κανόνια κι' όλα τα μέσα. Εμείς ούλα είμαστε αδύνατοι. Όμως ο Θεός φυλάγει και τους αδύνατους, κι' αν πεθάνωμεν πεθαίνομεν δια την Πατρίδα μας, δια την Θρησκείαν μας και πολεμούμεν όσο μπορούμε εναντίον της τυραγνίας κι' ο Θεός βοηθός...».

(Στρατηγός Μακρυγιάννης)

«...Ως Χριστιανός ορθόδοξος και υιός της ημετέρας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, ορκίζομαι ...να διαμείνω πιστός εις την Θρησκείαν μου και εις την Πατρίδα μου. Ορκίζομαι να χύσω και αυτήν την υστέρα ρανίδα του αίματός μου υπέρ της Θρησκείας και της Πατρίδος μου. Να χύσω το αίμα μου, ίνα νικήσω τους εχθρούς της Θρησκείας μου ή να αποθάνω ως Μάρτυς δια τον Ιησούν Χριστόν...».

(Ο όρκος των Ιερολοχιτών)

«Νέοι, πρέπει να φυλάξετε την πίστη σας και να την στερεώσετε, διότι, όταν επιάσαμε τα άρματα, είπαμε πρώτα υπέρ ΠΙΣΤΕΩΣ και έπειτα υπέρ ΠΑΤΡΙΔΟΣ...»

«Ως μία βροχή έπεσεν εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και ο κλήρος μας και οι προεστοί μας και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση...».

(Θ. Κολοκοτρώνης)

«...Η τυραγνία των Τούρκων - την δοκιμάσαμε τόσα χρόνια - δεν υποφέρονταν πλέον. Και δι' αυτήνη την τυραγνία, οπού δεν ορίζαμεν ούτε βιόν ούτε τιμή ούτε ζωή (ξέραμεν κι' ότ' ήμασταν ολίγοι και χωρίς τα' αναγκαία του πολέμου) αποφασίσαμεν να σηκώσομεν άρματα εναντίον της τυραγνίας. Είτε θάνατος είτε λευτεριά».

(Ιω. Μακρυγιάννης )

« Ο Έφορος της Ελλάδος Θεός ενέπνευσεν εις τα καρδίας των εχθρών μας άκραν δειλίαν και φόβον. Ελπίζω δε εντός ολίγου, με την βοήθειαν του Τιμίου Σταυρού και των θεοπειθών της πατρίδος ευχών, να σας χαροποιήσω...».

(Ανδρέας Μιαούλης)

«Μία δύναμις με άρπαξε από την λιτανεία πριν φύγουμε από τα Ψαρά για την Χίο. Μία δύναμις θεϊκή με γιγάντωσε...Αυτή η θεία δύναμις μου έδωσε θάρρος δια να φθάσω με το πυρπολικό μου στην Τουρκική Ναυαρχίδα...Οι Τούρκοι ήταν τόσοι ώστε εάν έπτυον επάνω μας θα μας έπνιγαν αναμφιβόλως...Εις το όνομα του Κυρίου φώναξα εκείνη τη στιγμή. Έκανα τον Σταυρό μου και πήδηξα στη βάρκα. Οι φλόγες του πυρπολικού μεταδόθηκαν στην Ναυαρχίδα που τινάχθηκε στον αέρα και παρέσυρε στον θάνατο χιλιάδες Τούρκους...».

(Κωνσταντίνος Κανάρης)

«Έκατσα που εσκαπέτισαν με τα μπαϊράκια τους απεκατέβηκα κάτω. Ήταν μιά εκκλησία εις τον δρόμον, η Παναγία στο Χρυσοβίτσι, και το καθησιό μου ήτο όπου έκλαιγα την Ελλάς...Σίμωσα, έδεσα το άλογό μου σ' ένα δένδρο, μπήκα μέσα και γονάτισα. Παναγία μου είπα από τα βάθη της καρδιάς μου και τα μάτια μου δάκρυσαν. Παναγία μου βοήθησε και τούτη τη φορά τους Έλληνες να ψυχωθούν. Έκανα το Σταυρό μου, ασπάσθηκα την εικόνα της, βγήκα από το εκκλησάκι, πήδηξα στο άλογό μου και έφυγα. Σε λίγο μπροστά μου ξεπετάγονταν οχτώ αρματωμένοι, ο εξάδελφός μου ο Αντώνης Κολοκοτρώνης και επτά ανήψια του. - Κανείς δεν είναι στην Πιάνα, μου είπε ο Αντώνης. Ούτε στην Αλωνίσταινα. Είναι φευγάτοι. - Ας μη είναι κανείς αποκρίθηκα. Ο τόπος σε λίγο θα γιομίση παλληκάρια...Ο Θεός υπέγραψε την λευτεριά της Ελλάδος και δεν θα πάρη πίσω την υπογραφή του».

(Θεόδωρος Κολοκοτρώνης)

  

«Χωρίς αρετή και πόνο εις την πατρίδα και πίστη εις την θρησκεία τους έθνη δεν υπάρχουν».

«...Κι' αν είμαστε ολίγοι...παρηγοριώμαστε μ' έναν τρόπον, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θερία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε, τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν, κι΄όταν κάνουν αυτείνη την απόφασιν, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν...».

«...Τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι' αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι, όσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσωμεν εδώ. Το λοιπόν δουλέψαμεν όλοι μαζί, να την φυλάμε κι' όλοι μαζί και να μη λέγη ούτε ο δυνατός «εγώ», ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς «εγώ»; Όταν αγωνιστή μόνος του και φκειάση, ή χαλάση, να λέγη εγώ, όταν όμως αγωνίζονται πολλοί να φκειάνουν, τότε να λένε «εμείς». Είμαστε εις το «εμείς» κι' όχι εις το «εγώ». Και εις το εξής να μάθωμεν γνώση, αν θέλωμεν να φκειάσωμεν χωριόν, να ζήσωμεν όλοι μαζί....».

(Ιω. Μακρυγιάννης)

«Το Ελληνικόν Έθνος, αφ' ού υπέκυψεν εις τον βάρβαρον και σκληρότατον ζυγόν της Οθωμανικής τυραννίας, υστερήθη όχι μόνον την ελευθερίαν του, αλλά και παν είδος μαθήσεως...και ήτον ενδεχόμενον να εκλείψη διόλου από το Έθνος η Ελληνική γλώσσα, εάν δεν την διέσωζεν η Εκκλησία προς ήν οφείλεται και κατά τούτο ευγνωμοσύνη».

(Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός)

 «Μόνον του Ευαγγελίου η διδαχή εμπορεί να σώση την αυτονομίαν του Γένους, όταν μάλιστα κηρύττεται από ποιμένας φίλους της αληθείας και της δικαιοσύνης»

(Αδ. Κοραής)

«...Τούτο παρακαλώ να τους παραγγείλετε να πράττωσιν εις το εξής, παριστάνοντες εις αυτούς, ότι πολεμούν όχι μόνον υπέρ πατρίδος, αλλά και υπέρ πίστεως».

(Αδ, Κοραής προς Γ.Κουντουριώτην, 1824)

«...Μόνη η δικαιοσύνη φέρει την ελευθερίαν, την δύναμιν και την ασφάλειαν. Όπλα χωρίς δικαιωσύνην, γίνονται όπλα ληστών, ζώντων εις καθημερινόν κίνδυνον να στερηθώσι την δύναμιν από άλλους ληστάς, ή και να κολασθώσιν ως λησταί από νόμιμον εξουσίαν. Η ανδρεία χωρίς την δικαιοσύνην είναι ευτελές προτέρημα, η δικαιοσύνη, αν εφυλάσσετο από όλους, ουδέ χρείαν όλως είχε της ανδρείας. Και αυτή του Θεού η παντοδυναμία ήθελ' είσθε χωρίς όφελος διά τους ανθρώπους, αν δεν ήτον ενωμένη με την άπειρον δικαιοσύνην του...».

(Αδ, Κοραής προς Οδυσσέα Ανδρούτσον, 1824)

«...Αχ, διά τους οικτιρμούς του Θεού, ο οποίος είναι όλος αγάπη, διά το όνομα της Πατρίδος, η οποία είναι όλη αρετή, ας καθαρίσωμεν την ψυχήν μας, και εις αυτήν την ώραν του κινδύνου, από τον ρύπον της διχονοίας, ας θάψωμεν εις τον τάφον της λησμονησίας τα άγρια και ανόητα πάθη μας, ας πλύνωμεν τας μεμολυσμένας καρδίας εις το ιερόν λουτρόν της αγάπης, ο πατριωτισμός ας λαμπρύνη, εις το εξής τον θολωμένον νουν μας, η ειλικρίνεια ας βασιλεύση εις την καρδίαν μας, η αγάπη κα η σύμπνοια ας προπορεύωνται, ως νεφέλη πυρός, όλων των βουλών μας και όλων των έργων μας».

(Σπ. Τρικούπης)

«Κι' όσο αγαπώ την πατρίδα μου δεν αγαπώ άλλο τίποτας. Ναρθή ένας να μου ειπή ότι θα πάγη ομπρός η πατρίδα, στρέγομαι να μου βγάλη και τα δυό μου μάτια. Ότι αν είμαι στραβός, και η πατρίδα μου είναι καλά, με θρέφει, αν η πατρίδα μου αχαμνά, δέκα μάτια νάχω, στραβός θανά είμαι. Ότι σ΄αυτείνη θα ζήσω, δεν έχω σκοπό να πάγω αλλού».

(Ιω. Μακρυγιάννης)

«Είναι καιρός...να κρημνίσωμεν από τα νέφη την Ημισέληνον διά να υψώσωμεν το σημείον, δι' ού πάντοτε νικώμεν, λέγω τον Σταυρόν και ούτω να εκδικήσωμεν την πατρίδα και την ορθόδοξον ημών πίστιναπό την ασεβή των ασεβών καταφρόνησιν»;

(Αλ. Υψηλάντης)

«...Η ημέρα εκείνη, την οποίαν επιθυμούσαν οι πατέρες μας να την ιδούν, έφθασε και ο Νυμφίος έρχεται...Έφθασεν ο καιρός διά να λάμψη πάλιν ο Σταυρός και να λάβη πάλιν η Ελλάς, η δυστυχής Πατρίς μας, την ελευθερίαν της...».

«Ό, τι και αν εκάμαμεν, είτε εγώ, είτε οι συνάδελφοί μου, είτε ως εταίροι, είτε ως αγωνισταί, ήτο έμπνευσις και έργον της Θείας Προνοίας, και ουδέν ηθέλομεν πράξει άνευ της εμπνεύσεως ταύτης».

(Άνθιμος Γαζής)

***

«ΙΔΟΥ ο Θεός μεθ' ημών, ος επάταξεν έθνη πολλά και απέκτεινε βασιλείς κραταιούς. Ο Παντοκράτωρ Θεός δεν μας αφήνει εις την διάκρισιν του εχθρού. Αλλά είναι σύμμαχός μας, καθώς πολλάκις το είδομεν και άμποτε εις το εξής διά της δυνάμεως του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού και διά της ενεργείας και γενναιότητός σας να αφανισθή ο εχθρός εξ ολοκλήρου...».

(Π. Μαυρομιχάλης προς τον Θ.Κολοκοτρώνη)

***

«ΧΩΡΙΣ αρετή και θρησκεία δεν σχηματίζεται κοινωνία, ούτε βασίλειον».

(Στρατηγός Μακρυγιάννης)

***

«Ο Θεός είναι μετά της Ελλάδος και υπέρ της Ελλάδος και αύτη σωθήσεται. Επί ταύτης της πεποιθήσεως αντλώ πάσας μου τας δυνάμεις και πάντας τους πόρους».

(Ι. Καποδίστριας)

«Η Ιστορία και το μέλλον της Ελλάδος στηρίζονται πάνω σε τρεις λέξεις: Θρησκεία, Ελευθερία, Πατρίς».

(Παλαιών Πατρών Γερμανός)

«Εγώ, η φαμίλια μου, τα' άρματά μου, ό,τι έχω είναι για την Ελλάδα».

(Θεόδωρος Κολοκοτρώνης)

Ορθόδοξος Φιλόθεος Μαρτυρία
Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη"

πηγή

impantokratoros