Λοιπόν, το λέω εκ των προτέρων και διαμαρτύρομαι και φωνάζω με δυνατή φωνή: Κανένας απ' αυτούς που εξακολουθεί να έχει εχθρό να μην πλησιάσει στην Αγία Τράπεζα και να μη δεχθεί τη Θεία Κοινωνία.
Κανένας να μην προσέλθει στη Θεία Κοινωνία, αν έχει κάνει κάποιον εχθρό του. Εχεις εχθρό; Μην προσέρχεσαι να κοινωνήσεις. Θέλεις να προσέλθεις να κοινωνήσεις; Συμφιλιώσου, και τότε να προσέλθεις να αγγίξεις τα Αγια Μυστήρια. Και δεν τα λέω εγώ αυτά, αλλά ο Δεσπότης Χριστός που σταυρώθηκε για μας.
Εκείνος, για να σε συμφιλιώσει προς τον Θεό Πατέρα και να επαναφέρει τη σχέση σου προς Αυτόν στην προπτωτική κατάσταση, δεν αρνήθηκε ακόμη και να σφαγιασθεί και να χύσει το Αίμα Του. Κι εσύ, για να συνδιαλλαγείς με τον συνάνθρωπό σου, δεν θέλεις ούτε λέξη να βγάλεις απ' το στόμα σου, ούτε να προστρέξεις πρώτος;
Ακουσε τι λέει ο Κύριος γι' αυτούς που βρίσκονται σε τέτοια κατάσταση: «Αν προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο, και εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου» δεν είπε, περίμενέ τον εκείνον να έλθει σε σένα για συμφιλίωση, ούτε είπε, μίλησε σε κάποιον άλλο να μεσολαβήσει, ούτε παρακάλεσε κάποιον άλλο αλλά «εσύ ο ίδιος τρέξε προς τον αδελφό σου». Διότι λέει: «Πήγαινε πρώτα να συμφιλιωθείς με τον αδελφό σου» (Ματθ. 5, 24).
Ω τι υπερβολή είναι αυτή! Ο Κύριος δεν θεωρεί ότι είναι περιφρόνηση στο πρόσωπό Του το να εγκαταλείψεις το δώρο και να φύγεις, κι εσύ θεωρείς ότι είναι υποτιμητικό να τρέξεις πρώτος να συγχωρεθείς με τον συνάνθρωπό σου. Πώς λοιπόν αυτές οι καταστάσεις θα είναι άξιες συγνώμης, πες μου;
Αν δεις ένα μέλος σου κομμένο, δεν κάνεις τα πάντα ώστε να το ενώσεις με το σώμα σου; Αυτό κάνε και στην περίπτωση των αδελφών. Οταν τους δεις να κόβουν την αδελφική σχέση και φιλία μαζί σου, γρήγορα σπεύσε να τους επαναφέρεις. Μην περιμένεις να έλθουν πρώτα αυτοί, αλλά εσύ σπεύσε να λάβεις πρώτος τη χάρη, να πάρεις τα βραβεία.
Ενα μόνο εχθρό μας επέτρεψε ο Θεός να έχουμε, τον διάβολο. Με αυτόν ουδέποτε να συμφιλιωθείς.
Προς τον αδελφό σου όμως ποτέ να μην έχεις βαριά καρδιά, αλλά, έστω και αν παρεμβληθεί μεταξύ σας κάποια ψυχρότητα, αυτή να είναι παροδική και να μην υπερβαίνει το διάστημα μιας ημέρας. Διότι λέει ο Κύριος: «Ο ήλιος να μη δύει και να σας βρίσκει σε κατάσταση οργής και θυμού» (Εφεσ. 4, 26-27).
Διότι, αν συμφιλιωθείς με τον αδελφό σου πριν να βραδιάσει, τότε μπορεί να έχεις από τον Θεό κάποια συγνώμη. Αν όμως εξακολουθείς να παραμένεις στην κατάσταση της έχθρας και μετά τη δύση του ηλίου, τότε πλέον η απέχθειά σου αυτή δεν είναι αποκύημα του θυμού και της οργής, που καταλαμβάνει αιφνιδίως την ψυχή, αλλά προέρχεται από φθονερή καρδιά και από ψυχή εμπαθή που ζει στην πονηρία και τρέφει την κακία.
Και δεν είναι μόνο αυτό το κακό, αλλά η καθυστέρηση της συνδιαλλαγής με τον αδελφό, κάνει δυσκολότερη και τη συμφιλίωση. Πράγματι, αν περάσει μία ημέρα, η ντροπή που αισθάνεσαι γίνεται μεγαλύτερη. Και αν προστεθεί και δεύτερη ημέρα, αυτή αυξάνεται περισσότερο. Κι αν φθάσεις στην τρίτη και στην τέταρτη ημέρα, σίγουρα θα προσθέσεις και πέμπτη. Ετσι οι πέντε γίνονται δέκα, οι δέκα είκοσι, οι είκοσι εκατό ημέρες. Και τελικά η πληγή στο τέλος μένει αθεράπευτη.
Πραγματικά, όσο περνά ο χρόνος, τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από τη συμφιλίωση και την αγάπη.
Σε κανένα απ' αυτά τα παράλογα πάθη να μην πέσεις, αδελφέ. Να μην ντραπείς ούτε να κοκκινίσεις αλλά και ούτε ποτέ να πεις στον εαυτό σου: Πριν από λίγο είπαμε ο ένας προς τον άλλο τόσες βρισιές, αναρίθμητα λόγια, άρρητα ρήματα, και τώρα θα τρέξω να συμφιλιωθώ; Και ποιός δεν θα μου κατηγορήσει την τόση ελαφρότητα;
Κανένας σκεπτόμενος άνθρωπος δεν θα σου κατηγορήσει την καλή σου διάθεση. Αλλά, αν μείνεις αδιάλλακτος, τότε όλοι θα γελάσουν εις βάρος σου, τότε θα δώσεις πολύ τόπο στον διάβολο. Γιατί δεν γίνεται δυσκολοδιάλυτη η έχθρα μόνο όταν χρονίζει στην ψυχή, αλλά επιβαρύνεται και από τις καταστάσεις που παρεμβάλλονται.
Πράγματι, όπως η αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών, έτσι και η έχθρα υποστασιοποιεί ανύπαρκτα αμαρτήματα. Και έτσι όλοι οι φιλοκατήγοροι αποδεικνύονται αξιόπιστοι και χαίρονται για τα κακά των άλλων και διαπομπεύουν τις ασχημοσύνες τους. Εχοντας λοιπόν αυτά υπόψη σου, πρόλαβε και κράτησε τον αδελφό σου, προτού να τον χάσεις τελείως. Και αν παραστεί ανάγκη να τρέξεις ολόγυρα στην πόλη, την ημέρα εκείνη που θα ψυχρανθείς με τον αδελφό, ακόμη και να βγεις έξω από την πόλη και να βαδίσεις πολύ δρόμο, αφήνοντας όλες τις εργασίες σου, να το κάνεις. Και να ασχοληθείς εκείνη την ημέρα μόνο μ' αυτό το θέμα, με το πως δηλαδή θα συμφιλιωθείς με τον αδελφό.
Αν αυτό σε δυσκολεύει, σκέψου ότι όλα αυτά τα υφίστασαι για την αγάπη του Θεού και θα λάβεις παράκληση. Αν η ψυχή σου βυθίζεται και υποχωρεί και διστάζει και κοκκινίζει και ντρέπεται, να την παρακινείς λέγοντάς της συνεχώς τα εξής: Γιατί βραδύνεις και υποχωρείς και διστάζεις; Δεν πρόκειται για χρήματα, ούτε για τίποτε άλλο από τα φθαρτά και επίγεια, αλλά ο στόχος είναι η σωτηρία μας. Ο Θεός έδωσε εντολή, να τα πράξουμε αυτά, και όλα τ' άλλα ας είναι δεύτερα, ας έχουν πάντα προτεραιότητα για σένα οι εντολές Του.
Η υπόθεση αυτή είναι ένα είδος πνευματικού εμπορίου. Ας μην αμελούμε και ας μην είμαστε ράθυμοι. Ας δώσουμε στον εχθρό μας να καταλάβει ότι αγωνιστήκαμε πολύ για την υπόθεση της συνδιαλλαγής μαζί του, μόνο και μόνο για να κάνουμε το θέλημα του Θεού. Κι αν, παρά ταύτα, πάλι μας βρίζει και μας κτυπά και κάνει ό,τι χειρότερο υπάρχει, ας τα σηκώνουμε όλα με υπομονή και γενναιότητα.
Και μ' αυτή μας τη στάση, δεν ωφελούμε φυσικά εκείνον, αλλά τον εαυτό μας. Γιατί πρέπει να ξέρουμε ότι απ' όλα μας τα αγωνίσματα τούτο κυρίως θα σταθεί ενώπιόν μας εκείνη την Ημέρα.
Αμαρτήσαμε με πολλές και μεγάλες αμαρτίες και ήλθαμε στα χέρια με τον συνάνθρωπό μας και μ' όλα αυτά παροργίσαμε τον Δεσπότη μας.
Εκείνος μας έδωσε, λόγω της φιλανθρωπίας Του, αυτό το δρόμο της συναλλαγής και της συγχωρητικότητας. Ας μην προδώσουμε λοιπόν αυτό τον πολύτιμο θησαυρό. Δεν θα μπορούσε άραγε ο Θεός να μας δώσει απλά την εντολή να συμφιλιωνόμαστε με τον αδελφό και από κει και πέρα να μην μας υποσχεθεί καμιά αμοιβή; Η μήπως υπάρχει κάποιος που μπορεί να αντιλέγει και να διορθώνει τα προστάγματά Του; Αλλά, όμως, από τη μεγάλη Του φιλανθρωπία, ο Θεός μας υποσχέθηκε μεγάλο και ανείπωτο μισθό, τον οποίο μάλιστα επιθυμούμε πολύ να λάβουμε.
Και ο μισθός αυτός είναι, η συγχώρηση των αμαρτιών μας. Με την υπόσχεσή Του αυτή ο Θεός διευκόλυνε επιπλέον και τη δική μας υπακοή στην εντολή Του αυτή.
Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
