Ο ποντιακός ελληνισμός,
από την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1461), γνώρισε
συνεχείς διωγμούς, σφαγές και ξεριζωμούς και προσπάθειες
για το βίαιο εξισλαμισμό και εκτουρκισμό του, με αποκορύφωμα την συστηματική και μεθοδευμένη εξόντωση - γενοκτονία του 20ου αιώνα.
Η συστηματική εξόντωση των Ποντίων, όπως και των γειτόνων τους Αρμενίων, υπήρξε προσχεδιασμένο έγκλημα. Η απόφαση για την εξόντωση τους πάρθηκε από τους Νεότουρκους το 1911,
εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και ολοκληρώθηκε από το Μουσταφά Κεμάλ (1919 - 1923).
Στο συνέδριο των Νεοτούρκων, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1911, πάρθηκε η εξής απόφαση: «Η Τουρκία πρέπει να γίνει μωαμεθανική χώρα. Οι μωαμεθανικές αντιλήψεις
και η μωαμεθανική ισχύς πρέπει να κυριαρχήσουν στη χώρα. Η κάθε άλλη θρησκευτική προπαγάνδα πρέπει να καταπνίγεται. Η ύπαρξη της αυτοκρατορίας εξαρτάται από την δύναμη
του νεοτουρκικού κόμματος και από την συντριβή όλων των ανταγωνιστικών σ' αυτό ιδεολογιών. Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να ολοκληρωθεί η πλήρης οθωμανοποίηση όλων των υπηκόων της Τουρκίας.
Και, ασφαλώς, είναι ολοκάθαρο ότι αυτό δεν θα μπορέσει να γίνει με την πειθώ και κατά συνέπεια θα πρέπει να προσφύγουμε στην ένοπλη βία. Ο χαρακτήρας της αυτοκρατορίας πρέπει
να μείνει μωαμεθανικός και θα πρέπει να δούμε ότι οι μωαμεθανικοί θεσμοί και οι μωαμεθανικές παραδόσεις θα πρέπει να γίνονται σεβαστά. Το δικαίωμα των άλλων εθνοτήτων να έχουν
τις δικές τους οργανώσεις θα πρέπει να αποκλειστεί. Κάθε μορφή αποκέντρωσης είναι προδοσία στην τουρκική αυτοκρατορία. Οι εθνότητες είναι αμελητέες ποσότητες. Μπορούν να κρατήσουν
την θρησκεία τους, αλλά όχι την γλώσσα τους. Η διάδοση της τουρκικής γλώσσας είναι ένα από τα κυριότερα μέσα εξασφάλισης της μωαμεθανικής υπεροχής και της αφομοίωσης των
μη μωαμεθανικών στοιχείων ...;».
Στις 26 Ιουλίου 1909 ο Γερμανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη Miguel έστειλε αναφορά στο Βερολίνο σχετικά με τη συνάντηση του πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ με τον Τούρκο πρωθυπουργό
Σεφκέτ πασά, γεγονός που είχε γίνει πρωτοσέλιδο θέμα όλων των εφημερίδων που εκδίδονταν τότε στην Κωνσταντινούπολη. Για πρώτη φορά ένας Τούρκος πρωθυπουργός απειλούσε
αυτοπροσώπως το θρησκευτικό ηγέτη της μεγαλύτερης μειονότητας λέγοντας μεταξύ άλλων «θα σας κόψουμε τα κεφάλια, θα σας εξαφανίσουμε. Ή εμείς θα επιζήσουμε ή εσείς».
Οι Τούρκοι χωρίς προσχήματα πια πέρασαν στην επίθεση. Από κάθε γωνιά του Πόντου και της Μικράς Ασίας έρχονταν καταγγελίες. Στις 30 Μαΐου 1911 ο μητροπολίτης Αμασείας
Γερμανός Καραβαγγέλης κατάγγειλε στο οικουμενικό πατριαρχείο και στο υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας τις βαρβαρότητες οργάνων της τουρκικής κυβέρνησης στην περιοχή του.
Οι Νεότουρκοι κήρυξαν οικονομικό πόλεμο σε καθετί ελληνικό. Απαγόρευσαν τα ελληνικά προϊόντα και δεν επέτρεψαν στα ελληνικά πλοία να αγκυροβολήσουν σε τουρκικά λιμάνια.
Αυτό το εμπορικό μποϊκοτάζ πραγματοποιήθηκε σε ολόκληρη την Τουρκία και, φυσικά, και στον Πόντο.
Η μισαλλόδοξη και αντιχριστιανική πολιτική των Νεότουρκων οδήγησε σε Βαλκανικούς πολέμους, με ενωμένες τις χριστιανικές χώρες της Βαλκανικής εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, βέβαια, οι διωγμοί αυξήθηκαν. Στην Τραπεζούντα οι τουρκικές εφημερίδες παρακινούσαν τους αναγνώστες ν' αρχίζουν τους διωγμούς και τις σφαγές.
Έτσι ο τουρκικός όχλος αφιονίστηκε προετοιμάζοντας μεγάλες σφαγές.
Οι σποραδικές δολοφονίες άρχισαν να αυξάνονται. Χωρικοί που πήγαιναν να δουλέψουν στα χωράφια τους βρίσκονταν καθημερινά δολοφονημένοι. Οργανωμένες τουρκικές συμμορίες,
κατά την διάρκεια της νύχτας, λεηλατούσαν πόλεις και χωριά. Οι διωγμοί εκδηλώθηκαν, αρχικά, με μορφή σποραδικών κρουσμάτων βίας, καταστροφών απελάσεων και εκτοπισμών.
Πολύ γρήγορα έγιναν πολύ συστηματικοί, πιο οργανωμένοι και εκτεταμένοι και στρέφονταν τόσο κατά των Ελλήνων όσο κατά των Αρμενίων. Εμπνευστής και εγκέφαλος αυτής της επιχείρησης
γενοκτονίας ήταν ο Μεχμέτ Ταλαάτ, υπουργός Εσωτερικών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Με δικές του εντολές εξαπολύθηκαν οι διωγμοί κατά των «ανεπιθύμητων» εθνοτήτων σε μια τεράστια έκταση.
Το οικουμενικό πατριαρχείο αναγκάστηκε σε ένδειξη πένθους να κλείσει στις 15 Μαΐου 1914 όλες οι εκκλησίες και τα σκολεία και να καταγγείλει στις Μεγάλες Δυνάμεις τους νέους διωγμούς.
Δεν κατάφερε όμως τίποτα, γιατί κηρύχθηκε στο μεταξύ κηρύχθηκε στο μεταξύ ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, στον οποίο η Τουρκία έλαβε μέρος ως σύμμαχος της Γερμανίας, έχοντας πλέον
την ευχέρεια να εφαρμόσει πλήρως το παλαιότερο σχέδιο της εξόντωσης των Χριστιανών. Οι Νεότουρκοι είχαν πεισθεί πως μόνο με τη φυσική εξόντωση των γηγενών λαών, των Ελλήνων και των Αρμενίων,
θα έκαναν πατρίδα τους τη Μικρά Ασία.
Η Γερμανία στην προσπάθεια της να πετύχει τους στόχους της στο νευραλγικό τομέα της Μικράς Ασίας και της Μέσης Ανατολής δε δίστασε να θυσιάσει τους Χριστιανικούς λαούς της Ανατολής
στο βωμό του παντουρκισμού. Σε κάποιο βαθμό ήταν συνυπεύθυνη για τις γενοκτονίες των Ελλήνων και των Αρμενίων. Εξάλλου, αυτός που εισηγήθηκε στους Τούρκους την απομάκρυνση
των Ελλήνων από τα παράλια, δήθεν για στρατιωτικούς λόγους ήταν ο Γερμανός αρχιστράτηγος Liman von Sanders, που πήρε, τον τίτλο του πασά. Με την συγκατάθεση της Γερμανίας
οι Τούρκοι έστειλαν τους Χριστιανούς που στρατολογούσαν στα τάγματα εργασίας.
Σκοπός των Τούρκων με τους εκτοπισμούς, τις πυρπολήσεις χωριών και τις λεηλασίες ήταν να επιτύχουν την αλλοίωση του εθνολογικού χαρακτήρα των ελληνικών περιοχών
και να καταφέρουν ευκολότερα τον εκτουρκισμό εκείνων που θα απέμεναν.
Η ήττα της Τουρκίας από τις δυνάμεις της Αντάντ και το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου έφερε μία προσωρινή ανάπαυλα στο απάνθρωπο σχέδιο των Νεοτούρκων.
Όμως, το 1919 άρχισε νέος άγριος διωγμός κατά των Ελλήνων από το κεμαλικό καθεστώς, πολύ πιο άγριος κι απάνθρωπος από τους προηγούμενους.
Στις 19 Μαΐου 1919 άρχισε η δεύτερη και σκληρότερη φάση της ποντιακής γενοκτονίας. Ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα ως απεσταλμένος της οθωμανικής κυβέρνησης
με την ιδιότητα του επιθεωρητή. Άρχισε, όμως, από την Σαμψούντα ένα εγκληματικό έργο αντίθετο με την αποστολή του. Με τη βοήθεια μελών του νεοτουρκικού κομιτάτου συγκρότησε μυστική οργάνωση,
τη Mutafai Milliye, κήρυξε μίσος εναντίον των Ελλήνων και σχεδίασε την ολοκλήρωση της εξόντωσης του ποντιακού ελληνισμού. Αυτό που δεν πέτυχε το σουλτανικό καθεστώς στους πέντε αιώνες της
τυραννικής διοίκησης του, το πέτυχε μέσα σε λίγα χρόνια με τους τσέτες του ο Κεμάλ.
Η τρομοκρατία, τα εργατικά τάγματα, οι εξορίες, οι κρεμάλες, οι πυρπολήσεις των χωριών, οι βιασμοί, οι δολοφονίες ανάγκασαν τους Έλληνες του Πόντου να ανέβουν στα βουνά οργανώνοντας
ανταρτικό για την προστασία του άμαχου πληθυσμού. Το ποντιακό ανταρτικό, που είχε τον χαρακτήρα της εθνικής αντίστασης, έδρασε κυρίως στον δυτικό Πόντο, ενώ στο ανατολικό
είναι γνωστό το περήφανο ανταρτικό της Σάντας. Τα θύματα της γενοκτονίας θα ήταν πολύ περισσότερα, αν δεν υπήρχε το επικό και το ακατάβλητο ποντιακό ανταρτικό.
Στις περιοχές που οι αντάρτες δε μπορούσαν να δράσουν, οι Τούρκοι ανενόχλητοι συνέχιζαν το καταστροφικό τους έργο.
Το τέλος του Ποντιακού Ελληνισμού πλησιάζε. Οι φωνές λιγόστευαν. Στις 25 Μαΐου 1922 αντιπροσωπεία της ελληνικής ναυτικής βάσης, που είχε την έδρα της στην Κωνσταντινούπολη,
σύνταξε έκθεση που στάλθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών: «Η καταστασις των χριστιανών των άνω περιοχών είναι οικτρότατη. Εις την ύπαιθρον χώραν κάτοικοι παντάπασιν δεν υπάρχουσιν.
Πάντα τα χριστιανικά χωρία έχουσι πυρποληθεί, εκ δε των κατοίκων άλλοι μεν απελαθέντες εσφάγησαν καθ' οδόν, άλλοι δε συλληφθέντες εφονεύθησαν επιτοπίως ή εκάησαν ζώντες».
Τον επίλογο της τραγικής ποντιακής γενοκτονίας αποτέλεσε ο βίαιος ξεριζωμός των επιζώντων μετά τη νίκη της Τουρκίας. Με την συνθήκη της ανταλλαγής των πληθυσμών ήρθαν στην Ελλάδα
και τα τελευταία ζωντανά υπολείμματα. Κανείς Ελληνοπόντιος δεν απέμεινε στην ιστορική του Πατρίδα, εκτός από αυτούς που βίαια εκτουρκίστηκαν και εξισλαμίστηκαν.
για το βίαιο εξισλαμισμό και εκτουρκισμό του, με αποκορύφωμα την συστηματική και μεθοδευμένη εξόντωση - γενοκτονία του 20ου αιώνα.
Η συστηματική εξόντωση των Ποντίων, όπως και των γειτόνων τους Αρμενίων, υπήρξε προσχεδιασμένο έγκλημα. Η απόφαση για την εξόντωση τους πάρθηκε από τους Νεότουρκους το 1911,
εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και ολοκληρώθηκε από το Μουσταφά Κεμάλ (1919 - 1923).
Στο συνέδριο των Νεοτούρκων, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1911, πάρθηκε η εξής απόφαση: «Η Τουρκία πρέπει να γίνει μωαμεθανική χώρα. Οι μωαμεθανικές αντιλήψεις
και η μωαμεθανική ισχύς πρέπει να κυριαρχήσουν στη χώρα. Η κάθε άλλη θρησκευτική προπαγάνδα πρέπει να καταπνίγεται. Η ύπαρξη της αυτοκρατορίας εξαρτάται από την δύναμη
του νεοτουρκικού κόμματος και από την συντριβή όλων των ανταγωνιστικών σ' αυτό ιδεολογιών. Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να ολοκληρωθεί η πλήρης οθωμανοποίηση όλων των υπηκόων της Τουρκίας.
Και, ασφαλώς, είναι ολοκάθαρο ότι αυτό δεν θα μπορέσει να γίνει με την πειθώ και κατά συνέπεια θα πρέπει να προσφύγουμε στην ένοπλη βία. Ο χαρακτήρας της αυτοκρατορίας πρέπει
να μείνει μωαμεθανικός και θα πρέπει να δούμε ότι οι μωαμεθανικοί θεσμοί και οι μωαμεθανικές παραδόσεις θα πρέπει να γίνονται σεβαστά. Το δικαίωμα των άλλων εθνοτήτων να έχουν
τις δικές τους οργανώσεις θα πρέπει να αποκλειστεί. Κάθε μορφή αποκέντρωσης είναι προδοσία στην τουρκική αυτοκρατορία. Οι εθνότητες είναι αμελητέες ποσότητες. Μπορούν να κρατήσουν
την θρησκεία τους, αλλά όχι την γλώσσα τους. Η διάδοση της τουρκικής γλώσσας είναι ένα από τα κυριότερα μέσα εξασφάλισης της μωαμεθανικής υπεροχής και της αφομοίωσης των
μη μωαμεθανικών στοιχείων ...;».
Στις 26 Ιουλίου 1909 ο Γερμανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη Miguel έστειλε αναφορά στο Βερολίνο σχετικά με τη συνάντηση του πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ με τον Τούρκο πρωθυπουργό
Σεφκέτ πασά, γεγονός που είχε γίνει πρωτοσέλιδο θέμα όλων των εφημερίδων που εκδίδονταν τότε στην Κωνσταντινούπολη. Για πρώτη φορά ένας Τούρκος πρωθυπουργός απειλούσε
αυτοπροσώπως το θρησκευτικό ηγέτη της μεγαλύτερης μειονότητας λέγοντας μεταξύ άλλων «θα σας κόψουμε τα κεφάλια, θα σας εξαφανίσουμε. Ή εμείς θα επιζήσουμε ή εσείς».
Οι Τούρκοι χωρίς προσχήματα πια πέρασαν στην επίθεση. Από κάθε γωνιά του Πόντου και της Μικράς Ασίας έρχονταν καταγγελίες. Στις 30 Μαΐου 1911 ο μητροπολίτης Αμασείας
Γερμανός Καραβαγγέλης κατάγγειλε στο οικουμενικό πατριαρχείο και στο υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας τις βαρβαρότητες οργάνων της τουρκικής κυβέρνησης στην περιοχή του.
Οι Νεότουρκοι κήρυξαν οικονομικό πόλεμο σε καθετί ελληνικό. Απαγόρευσαν τα ελληνικά προϊόντα και δεν επέτρεψαν στα ελληνικά πλοία να αγκυροβολήσουν σε τουρκικά λιμάνια.
Αυτό το εμπορικό μποϊκοτάζ πραγματοποιήθηκε σε ολόκληρη την Τουρκία και, φυσικά, και στον Πόντο.
Η μισαλλόδοξη και αντιχριστιανική πολιτική των Νεότουρκων οδήγησε σε Βαλκανικούς πολέμους, με ενωμένες τις χριστιανικές χώρες της Βαλκανικής εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, βέβαια, οι διωγμοί αυξήθηκαν. Στην Τραπεζούντα οι τουρκικές εφημερίδες παρακινούσαν τους αναγνώστες ν' αρχίζουν τους διωγμούς και τις σφαγές.
Έτσι ο τουρκικός όχλος αφιονίστηκε προετοιμάζοντας μεγάλες σφαγές.
Οι σποραδικές δολοφονίες άρχισαν να αυξάνονται. Χωρικοί που πήγαιναν να δουλέψουν στα χωράφια τους βρίσκονταν καθημερινά δολοφονημένοι. Οργανωμένες τουρκικές συμμορίες,
κατά την διάρκεια της νύχτας, λεηλατούσαν πόλεις και χωριά. Οι διωγμοί εκδηλώθηκαν, αρχικά, με μορφή σποραδικών κρουσμάτων βίας, καταστροφών απελάσεων και εκτοπισμών.
Πολύ γρήγορα έγιναν πολύ συστηματικοί, πιο οργανωμένοι και εκτεταμένοι και στρέφονταν τόσο κατά των Ελλήνων όσο κατά των Αρμενίων. Εμπνευστής και εγκέφαλος αυτής της επιχείρησης
γενοκτονίας ήταν ο Μεχμέτ Ταλαάτ, υπουργός Εσωτερικών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Με δικές του εντολές εξαπολύθηκαν οι διωγμοί κατά των «ανεπιθύμητων» εθνοτήτων σε μια τεράστια έκταση.
Το οικουμενικό πατριαρχείο αναγκάστηκε σε ένδειξη πένθους να κλείσει στις 15 Μαΐου 1914 όλες οι εκκλησίες και τα σκολεία και να καταγγείλει στις Μεγάλες Δυνάμεις τους νέους διωγμούς.
Δεν κατάφερε όμως τίποτα, γιατί κηρύχθηκε στο μεταξύ κηρύχθηκε στο μεταξύ ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, στον οποίο η Τουρκία έλαβε μέρος ως σύμμαχος της Γερμανίας, έχοντας πλέον
την ευχέρεια να εφαρμόσει πλήρως το παλαιότερο σχέδιο της εξόντωσης των Χριστιανών. Οι Νεότουρκοι είχαν πεισθεί πως μόνο με τη φυσική εξόντωση των γηγενών λαών, των Ελλήνων και των Αρμενίων,
θα έκαναν πατρίδα τους τη Μικρά Ασία.
Η Γερμανία στην προσπάθεια της να πετύχει τους στόχους της στο νευραλγικό τομέα της Μικράς Ασίας και της Μέσης Ανατολής δε δίστασε να θυσιάσει τους Χριστιανικούς λαούς της Ανατολής
στο βωμό του παντουρκισμού. Σε κάποιο βαθμό ήταν συνυπεύθυνη για τις γενοκτονίες των Ελλήνων και των Αρμενίων. Εξάλλου, αυτός που εισηγήθηκε στους Τούρκους την απομάκρυνση
των Ελλήνων από τα παράλια, δήθεν για στρατιωτικούς λόγους ήταν ο Γερμανός αρχιστράτηγος Liman von Sanders, που πήρε, τον τίτλο του πασά. Με την συγκατάθεση της Γερμανίας
οι Τούρκοι έστειλαν τους Χριστιανούς που στρατολογούσαν στα τάγματα εργασίας.
Σκοπός των Τούρκων με τους εκτοπισμούς, τις πυρπολήσεις χωριών και τις λεηλασίες ήταν να επιτύχουν την αλλοίωση του εθνολογικού χαρακτήρα των ελληνικών περιοχών
και να καταφέρουν ευκολότερα τον εκτουρκισμό εκείνων που θα απέμεναν.
Η ήττα της Τουρκίας από τις δυνάμεις της Αντάντ και το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου έφερε μία προσωρινή ανάπαυλα στο απάνθρωπο σχέδιο των Νεοτούρκων.
Όμως, το 1919 άρχισε νέος άγριος διωγμός κατά των Ελλήνων από το κεμαλικό καθεστώς, πολύ πιο άγριος κι απάνθρωπος από τους προηγούμενους.
Στις 19 Μαΐου 1919 άρχισε η δεύτερη και σκληρότερη φάση της ποντιακής γενοκτονίας. Ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα ως απεσταλμένος της οθωμανικής κυβέρνησης
με την ιδιότητα του επιθεωρητή. Άρχισε, όμως, από την Σαμψούντα ένα εγκληματικό έργο αντίθετο με την αποστολή του. Με τη βοήθεια μελών του νεοτουρκικού κομιτάτου συγκρότησε μυστική οργάνωση,
τη Mutafai Milliye, κήρυξε μίσος εναντίον των Ελλήνων και σχεδίασε την ολοκλήρωση της εξόντωσης του ποντιακού ελληνισμού. Αυτό που δεν πέτυχε το σουλτανικό καθεστώς στους πέντε αιώνες της
τυραννικής διοίκησης του, το πέτυχε μέσα σε λίγα χρόνια με τους τσέτες του ο Κεμάλ.
Η τρομοκρατία, τα εργατικά τάγματα, οι εξορίες, οι κρεμάλες, οι πυρπολήσεις των χωριών, οι βιασμοί, οι δολοφονίες ανάγκασαν τους Έλληνες του Πόντου να ανέβουν στα βουνά οργανώνοντας
ανταρτικό για την προστασία του άμαχου πληθυσμού. Το ποντιακό ανταρτικό, που είχε τον χαρακτήρα της εθνικής αντίστασης, έδρασε κυρίως στον δυτικό Πόντο, ενώ στο ανατολικό
είναι γνωστό το περήφανο ανταρτικό της Σάντας. Τα θύματα της γενοκτονίας θα ήταν πολύ περισσότερα, αν δεν υπήρχε το επικό και το ακατάβλητο ποντιακό ανταρτικό.
Στις περιοχές που οι αντάρτες δε μπορούσαν να δράσουν, οι Τούρκοι ανενόχλητοι συνέχιζαν το καταστροφικό τους έργο.
Το τέλος του Ποντιακού Ελληνισμού πλησιάζε. Οι φωνές λιγόστευαν. Στις 25 Μαΐου 1922 αντιπροσωπεία της ελληνικής ναυτικής βάσης, που είχε την έδρα της στην Κωνσταντινούπολη,
σύνταξε έκθεση που στάλθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών: «Η καταστασις των χριστιανών των άνω περιοχών είναι οικτρότατη. Εις την ύπαιθρον χώραν κάτοικοι παντάπασιν δεν υπάρχουσιν.
Πάντα τα χριστιανικά χωρία έχουσι πυρποληθεί, εκ δε των κατοίκων άλλοι μεν απελαθέντες εσφάγησαν καθ' οδόν, άλλοι δε συλληφθέντες εφονεύθησαν επιτοπίως ή εκάησαν ζώντες».
Τον επίλογο της τραγικής ποντιακής γενοκτονίας αποτέλεσε ο βίαιος ξεριζωμός των επιζώντων μετά τη νίκη της Τουρκίας. Με την συνθήκη της ανταλλαγής των πληθυσμών ήρθαν στην Ελλάδα
και τα τελευταία ζωντανά υπολείμματα. Κανείς Ελληνοπόντιος δεν απέμεινε στην ιστορική του Πατρίδα, εκτός από αυτούς που βίαια εκτουρκίστηκαν και εξισλαμίστηκαν.
Οι Ελληνοπόντιοι που έχασαν την ζωή τους, κατά την διάρκεια των διωγμών και του ξεριζωμού, ξεπερνούν τους 350.000.
Η βουλή των Ελλήνων, τον Φεβρουάριο του 1994, ψήφησε ομόφωνα την κήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου την περίοδο 1916 - 1923.
Η αναγνώριση αυτή δικαίωση ηθικά των ποντιακό ελληνισμό.
Πηγή: Από την Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού», εκδόσεις «Μαλλιάρης Παιδεία».
Η" Ρωμανία αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο.