Διαχείριση Ταυτότητας στις Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

ΥΠ. ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ - Ε.Π ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

 Διαχείριση Ταυτότητας στις Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

(πηγή )

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η υλοποίηση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αποτελεί ένα βασικό πρόταγμα της σημερινής εποχής. Ξεκινώντας σταδιακά από απλές εφαρμογές που αποσκοπούσαν την αυτοματοποίηση βασικών διαδικασιών του δημοσίου, σήμερα ο σχεδιασμός και η υλοποίηση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αποτελεί το βασικό όχημα για την ριζική αναδιοργάνωση και τον εκμοντερνισμό του δημοσίου τομέα σε ότι αφορά τόσο στις εσωτερικές του διαδικασίες όσο και στην παροχή υπηρεσιών προς τον πολίτη.

Ένα βασικό ζητούμενο κατά την υλοποίηση πληροφοριακών συστημάτων στα πλαίσια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι η αποτελεσματική διαχείριση της ταυτότητας των εμπλεκομένων μερών είτε πρόκειται για νομικά είτε για φυσικά πρόσωπα. Το ζήτημα αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό δεδομένης της τάσης για διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων. Ήδη στις Η.Π.Α. αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου τα συστήματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι πιο εξελιγμένα και οι παρεχόμενες υπηρεσίες πιο πολύπλοκες, η διαχείριση ταυτότητας αποτελεί ένα φλέγον ζήτημα που εξετάζεται συστηματικά τόσο από την πανεπιστημιακή όσο και από την επιχειρηματική κοινότητα. Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος είναι η σύσταση εξειδικευμένων think-tanks για το θέμα όπως το Porvoo e-ID group (σημ "Ο.Π" βλ.εδώ  ) όπου συζητάται συστηματικά το ζήτημα μιας ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής ταυτότητας.

Στόχος της πρότασης αυτής είναι η συστηματική και πολύπλευρη εξέταση της διαχείρισης ταυτότητας στον ελληνικό δημόσιο τομέα. Ειδικότερα, στα πλαίσια την προτεινόμενης διαβούλευσης, η ομάδα εργασίας σε συνεργασία με ειδικούς στο χώρο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης θα προχωρήσει στην συστηματική καταγραφή και αποτίμηση αφενός των τεχνολογικών ζητημάτων που προσδιορίζουν μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης ταυτότητας καθώς και των θεσμικών, κοινωνικών και ηθικών αιτημάτων την ελληνικής κοινωνίας.

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Η διαχείριση ταυτότητας (Identity Management) εμπεριέχει πολλά διαφορετικά θέματα σχετικά με την ταυτότητα, όπως είναι η εξακρίβωσή της (διαδικασία ταυτοποίησης χρήστη) αλλά και θέματα που έχουν να κάνουν με τη διαφύλαξη, την εμπιστευτικότητα, την ασφάλεια, τη διαλειτουργικότητα. Ωστόσο, η διαχείριση της ταυτότητας είναι ένα ζήτημα πιο ευρύ και οριζόντιο που ανακύπτει συνολικότερα και έχει να κάνει με το σύνολο των πληροφοριών που καθορίζουν μοναδικά μια οντότητα σε ένα πολλαπλό και ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων με τρόπο που να είναι άμεσα αναγνωρίσιμη.

Ειδικότερα στην περίπτωση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης το ζήτημα της διαχείρισης ταυτότητας φαίνεται να είναι ακόμα πιο κρίσιμο. Ο λόγος είναι ότι... πέραν των δυσκολιών καθορισμού ενός ενιαίου συνόλου πληροφοριών ως «ταυτότητα του χρήστη» αλλά και της μορφής της, υπάρχει και η πολυπλοκότητα του να μεταφερθούν παραδοσιακά χειρωνακτικές διαδικασίες σε ηλεκτρονική μορφή και ο πιθανός ανασχεδιασμός των υπαρχόντων συστημάτων. Παρά τις προτάσεις και πρωτοβουλίες για ενοποίηση επιμέρους συστημάτων στην Ελλάδα παρατηρούμε το φαινόμενο της πολλαπλής διατήρησης αρχείων πληροφοριών από διάφορες υπηρεσίες (πολλές φορές υπηρεσίες που εντάσσονται στο ίδιο πλαίσιο) αλλά και την απαίτηση για παροχή στοιχείων των χρηστών σε περιπτώσεις που δεν είναι διαπιστωμένη η αναγκαιότητά τους. Και τα δύο αυτά θέματα αποκαλύπτουν προβλήματα στο πλαίσιο διαχείρισης ταυτότητας τόσο σε επίπεδο πολιτικών και αρχών, σε επίπεδο σχεδιασμού αλλά και υλοποίησης. Ένα επίσης καίριο ζήτημα είναι η κοινωνική υπόσταση των θεμάτων της διαχείρισης ταυτότητας και το κατά πόσο η μέριμνα για τα θέματα αυτά μπορεί να ενσωματωθεί στις προτεινόμενες πολιτικές και πρακτικές.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές υλοποιήσεις στον δημόσιο τομέα. Μετά την επιτυχημένη υλοποίηση του TAXIS στις αρχές της δεκαετίας, μια σειρά από συστήματα έχουν αρχίσει να υλοποιούνται προσφέροντας μια σημαντική γκάμα υπηρεσιών στον πολίτη. Εντούτοις, δεν υπάρχει μια συστηματική στρατηγική που να καθοδηγεί τις συγκεκριμένες υλοποιήσεις τουλάχιστον σε επίπεδο διαχείρισης ταυτότητας.

Στην παρούσα φάση, και πέραν μιας σειράς σημαντικών αντιδράσεων σε κοινωνικό επίπεδο για θέματα που άπτονταν των προσωπικών δεδομένων (π.χ. Συνθήκη Σενγκεν) δεν έχει υπάρξει ένας συστηματικός διάλογος με στόχο την καταγραφή των απόψεων σε ζητήματα διαχείρισης ταυτότητας. Προσπάθειες έχουν βέβαια πραγματοποιηθεί από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων που είναι και η αρμόδια αρχή για τα ζητήματα αυτά. Εντούτοις, το θέμα έχει εξεταστεί αρκετά ευρέως και δν έχει οριοθετηθεί αυστηρά στα πλαίσια υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης με αποτέλεσμα να μην εξετάζει τις ειδικές συνθήκες που επηρεάζουν την υλοποίηση πληροφοριακών συστημάτων στον δημόσιο τομέα.

Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν λάβουμε υπόψη τις συστηματικές προσπάθειες, πλέον και στην Ελλάδα, για διασύνδεση μεταξύ των υφιστάμενων συστημάτων. Επιπλέον, με βάση τη κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διαφαίνεται στο προσεχές μέλλον και μια προσπάθεια συνολικότερης διασύνδεσης των υφιστάμενων συστημάτων σε διακρατικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, χρειάζεται μια συστηματική καταγραφή της ισχύουσας κατάστασης σε θέματα διαχείρισης ταυτότητας στην Ελλάδα με στόχο την ωριμότερη και πιο ενημερωμένη θεώρηση του ζητήματος.

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

Η προτεινόμενη διαβούλευση έχει ως στόχο να αποτυπώσει την ελληνική πραγματικότητα σε ότι αφορά στα ζητήματα διαχείρισης ταυτότητας. Σκοπός της διαβούλευσης δεν είναι μια απλή τεχνοκρατική προσέγγιση του θέματος διαχείρισης ταυτότητας.

Με βάση την εμπειρία της ομάδας εργασίας το ζήτημα της διαχείρισης ταυτότητας θα εξεταστεί γύρω από δύο επιμέρους άξονες: 

την τεχνολογική διάσταση του θέματος με βάση την ισχύουσα κατάσταση αλλά και τις διαφαινόμενες τάσεις, την κοινωνική διάσταση της διαχείρισης ταυτότητας με γνώμονα τις μέχρι τώρα αντιδράσεις της ελληνικής κοινωνίας.

Ειδικότερα, οι επιμέρους στόχοι της διαβούλευσης είναι οι εξής:

* Εντοπισμός εμπλεκομένων μερών (stakeholders) που συμμετέχουν στην διαχείριση ταυτότητας στον ελληνικό δημόσιο τομέα.

* Προσδιορισμός της έννοιας διαχείρισης ταυτότητας στον ελληνικό δημόσιο τομέα (δεδομένα που τηρούνται ηλεκτρονικά ή μη).

* Καταγραφή και συστηματοποίηση των θεσμικών και νομικών ρυθμίσεων που προσδιορίζουν, είτε με τη μορφή απαιτήσεων είτε με τη μορφή περιορισμών τη διαχείριση ταυτότητας στην Ελλάδα.

* Προσδιορισμός μοντέλου συνεργασίας (co-operation model) μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων για μια αποτελεσματική και σύμφωνη με τη βάση την ελληνική πραγματικότητα αλλά και τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

* Αποτίμηση ρόλου μη κρατικών φορέων στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης για θέματα διαχείρισης ταυτότητας

Προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι της διαβούλευσης, η ομάδα εργασίας θα αναζητήσει και θα καταγράψει την άποψη παραγόντων από τους εξής τομείς:

* Δημόσιες υπηρεσίες (Υπουργείο Ανάπτυξης, Δικαιοσύνης, Εσωτερικών, Δημόσιας Τάξης)

* Τράπεζες

* Εταιρείες τηλεφωνίας

* Επιμελητήρια

Παραδοτέο - Ενότητες

Ορισμός - Βιβλιογραφική επισκόπηση: Προσδιορισμός της έννοιας της διαχείρισης ταυτότητας, καταγραφή της σχετικής βιβλιογραφίας και εντοπισμός προβληματισμών που ήδη έχουν καταγραφεί ΄διεθνώς προκειμένου να εξεταστούν και στον ελλαδικό χώρο

Αναγνώριση εμπλεκομένων φορέων στην Ελλάδα: Δεδομένου ότι στην Ελλάδα, όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη ενότητα της πρότασης, δεν έχουν ακόμα γίνει ολοκληρωμένες προσπάθειες για διαχείρισης ταυτότητας σε ηλεκτρονικό περιβάλλον όχι μόνο στα πλαίσια υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αλλά και σε πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα, στην ενότητα αυτή θα καταγραφούν και φορείς που θα μπορούσαν στο μέλλον να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση ταυτότητας.

Επισκόπηση τεχνολογιών: Καταγραφή διαθέσιμων τεχνολογικών λύσεων (π.χ. ηλεκτρονικές υπογραφές, βιομετρία, έξυπνες κάρτες) που χρησιμοποιούνται διεθνώς για διαχείριση ταυτότητας τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Σύγκριση των τεχνολογιών αυτών και αποτίμηση της κατάστασης διεθνώς με βάση την εμπειρία χωρών που ήδη έχουν προχωρήσει σε ολοκληρωμένη διαχείριση ταυτότητας σε ορισμένους τομείς δραστηριότητας του κράτους.

Επισκόπηση εφαρμογών: Καταγραφή πληροφοριακών συστημάτων που υπάρχουν ή υλοποιούνται στην Ελλάδα. Καταγραφή ενεργειών που πραγματοποιούνται για τη διασύνδεση των συστημάτων αυτών. Καταγραφή δεδομένων που διατηρούνται σε ψηφιακή ή μη μορφή. Εντοπισμός πρωτοβουλιών και ενεργειών που πραγματοποιούνται ή βρίσκονται υπό σχεδιασμό στην Ελλάδα με στόχο μια ολοκληρωμένη πρόταση σε θέματα διαχείρισης ταυτότητας.

Ευρωπαϊκές και διεθνείς πρωτοβουλίες: Καταγραφή κρατικών ή και ιδιωτικών σχημάτων που έχουν προταθεί για τη διαχείριση ταυτότητας.

Προτάσεις: Με βάση τη βιβλιογραφική έρευνα και τις απόψεις που θα εκφραστούν κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης

ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

Η διαχείριση ταυτότητας στις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αποτελεί βασική προϋπόθεση για την περαιτέρω ανάπτυξη υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στον ελληνικό δημόσιο τομέα καθώς και για την υλοποίηση του οράματος για μια πραγματική Κοινωνία της Πληροφορίας.

Η συστηματική διερεύνηση ζητημάτων που άπτονται τις διαχείρισης ταυτότητας είναι μια γενικότερη απαίτηση προκειμένου:

* να εξασφαλιστεί ότι η μεταχείριση των πληροφοριών από τους δημόσιους φορείς συμμορφώνεται με τις κατάλληλες νομικές, ρυθμιστικές και πολιτικές απαιτήσεις σχετικά με την ιδιωτικότητα,

* να προσδιοριστούν οι κίνδυνοι και οι επιπτώσεις από την συλλογή, διατήρηση και διάδοση των πληροφοριών σ΄ ένα πληροφοριακό σύστημα

* να αναδειχθούν εκείνες οι απόψεις της κοινωνίας που ενδεχομένως να εμποδίσουν την απρόσκοπτη υλοποίηση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Μια συνολική αντίληψη των κοινωνικών διαστάσεων ενός τεχνικού ζητήματος θα επιτρέψει την διαμόρφωση κατάλληλων πολιτικών για την επιτυχή υιοθέτηση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί, ότι το ζήτημα διαχείρισης ταυτότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικό στα πλαίσια της προοδευτικής διασύνδεσης των πληροφοριακών συστημάτων των δημοσίων υπηρεσιών στην Ελλάδα. Επιπλέον, στην παρούσα φάση που εντείνονται οι προσπάθειες διασύνδεσης συστημάτων και σε διακρατικό επίπεδο στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναδειχτεί το ζήτημα της διαχείρισης ταυτότητας με στόχο μια αποτελεσματική αλλά κυρίως ενημερωμένη διαδικασία χάραξης πολιτικής σε εθνικό επίπεδο.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ

Αθανασία ΠΟΥΛΟΥΔΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Αγγελική ΠΟΥΛΥΜΕΝΑΚΟΥ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

RAPPORTEURS

Ελπίδα Πρασοπούλου, Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ειρήνη Καλλιαμβάκου, Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

πηγή

http://orthodox-watch.blogspot.com/2010/07/blog-post_4255.html